Kan Basıncı Nedir?
Kan basıncı, dolaşım sistemi atardamarları içindeki kanın basıncıdır. Kan basıncı, kanın kalpten pompalanmasına, ara damarcıkların direncine ve atardamar çeperlerinin esnekliğine bağlıdır.
Kan basıncı, iki değerle ifade edilir:
- Sistolik kan basıncı: Kalbin kasılması sırasında oluşan en büyük kan basıncıdır.
- Diyastolik kan basıncı: Kalbin gevşeme ya da dinlenme durumunda ölçülen en düşük kan basıncıdır.
Örneğin, 120/80 mmHg bir kan basıncı değerinde, sistolik kan basıncı 120 mmHg, diyastolik kan basıncı ise 80 mmHg’dır.
Kan Basıncının Ölçülmesi
Kan basıncı, tansiyon aleti yardımıyla ölçülür. Tansiyon aleti, bir manşonu kolun üst kısmına sararak ve manşonun içindeki havayı pompalayarak çalışır. Hava basıncı, atardamarlara baskı yaparak kan akışını engeller. Bu sırada, tansiyon aleti, atardamarlardaki basıncı ölçen bir manometreyi hareket ettirir.
Tansiyon aleti ile yapılan ölçümde, iki rakam okunur:
- Sistolik kan basıncı: Manşonun hava basıncı en yüksek olduğunda okunan rakamdır.
- Diyastolik kan basıncı: Manşonun hava basıncı en düşük olduğunda okunan rakamdır.
Kan Basıncının Normal Değerleri
18 yaşın üzerindeki kişilerde ideal olarak kan basıncı şu şekilde olmalıdır:
- Sistolik kan basıncı: 120 mmHg’dan düşük
- Diyastolik kan basıncı: 80 mmHg’dan düşük
18 yaşın altındaki çocuklarda kan basıncı değerleri, yaş ve gelişime göre değişmektedir.
Kan Basıncının Yüksekliği (Hipertansiyon)
Kan basıncı, 140/90 mmHg’nın üzerindeyse yüksek tansiyon olarak kabul edilir. Yüksek tansiyon, dünya çapında en yaygın kronik hastalıktır.
Yüksek tansiyon, belirti göstermeyebilir. Bu nedenle, düzenli olarak kan basıncı ölçümü yaptırmak önemlidir.
Yüksek tansiyon, kalp hastalığı, felç, böbrek yetmezliği ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Kan Basıncının Düşüklüğü (Hipotansiyon)
Kan basıncı, 90/60 mmHg’nın altındaysa düşük tansiyon olarak kabul edilir. Düşük tansiyon, baş dönmesi, baş ağrısı, yorgunluk, halsizlik, bulantı ve kusma gibi belirtilere neden olabilir.
Düşük tansiyon, bazı ilaçlar, dehidrasyon, kan kaybı ve hormonal bozukluklar gibi nedenlerden kaynaklanabilir.
Kan Basıncını Etkileyen Faktörler
Kan basıncını etkileyen faktörler şunlardır:
- Yaş: Yaş ilerledikçe kan basıncı yükselme eğilimindedir.
- Cinsiyet: Kadınlarda menopoz sonrası dönemde kan basıncı artabilir.
- Aile öyküsü: Ailesinde yüksek tansiyon öyküsü olan kişilerde yüksek tansiyon riski daha yüksektir.
- Raşitizm: Raşitizm, kemiklerin gelişimini etkileyen bir hastalıktır. Raşitizmli kişilerde kan basıncı yükselebilir.
- Bazı ilaçlar: Bazı ilaçlar, kan basıncını yükseltebilir. Bu ilaçlar arasında kortikosteroidler, doğum kontrol hapları, antibiyotikler ve bazı ağrı kesiciler bulunur.
- Bazı yaşam tarzı faktörleri: Fazla kilolu veya obez olmak, sigara içmek, aşırı alkol kullanmak, stres ve düzensiz uyku, kan basıncını yükseltebilir.
Kan Basıncını Kontrol Altında Tutmak
Kan basıncını kontrol altında tutmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Sağlıklı bir kiloyu korumak: Fazla kilolu veya obez olmak, kan basıncını yükseltir. Sağlıklı bir kiloyu korumak için, düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı bir diyet yapmak önemlidir.
- Sigara içmemek: Sigara içmek, kan basıncını yükseltir. Sigara içiyorsanız, sigarayı bırakmak için bir uzmandan yardım alın.
- Alkol tüketimini sınırlamak: Alkol tüketimi, kan basıncını yükseltebilir. Günde 1-2 kadeh alkolden fazla tüketmeyin.
- **Stresi