Kolesterol Serum Plazma Nedir?
Kolesterol, hücrelerin zarlarında bulunan ve aynı zamanda kan plazmasında taşınan, vücutta özellikle endokrin sistem ve sindirim sisteminde birtakım görevleri olan, mumsu yapıda bir maddedir. Kolesterol, vücut tarafından üretilebildiği gibi, besinlerle de alınabilir.
Kolesterol, kan plazmasında lipoproteinler adı verilen yapılarla taşınır. Lipoproteinler, kolesterolün yanı sıra yağ, protein ve glikoz gibi diğer maddeleri de içerirler. Lipoproteinler, yoğunluklarına göre üç ana gruba ayrılırlar:
- LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein): LDL, “kötü kolesterol” olarak bilinir. Kolesterolün doku ve damarlardan karaciğere taşınmasını sağlar. LDL kolesterolün yüksek olması, damar sertliği ve kalp hastalığı riskini artırabilir.
- HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein): HDL, “iyi kolesterol” olarak bilinir. Kolesterolün dokulardan karaciğere taşınmasını sağlar. HDL kolesterolün yüksek olması, damar sertliği ve kalp hastalığı riskini azaltabilir.
- VLDL (çok düşük yoğunluklu lipoprotein): VLDL, karaciğerde üretilen ve trigliserit bakımından zengin bir lipoproteindir. VLDL kolesterolün yüksek olması, trigliserit düzeyinin yüksek olmasına neden olabilir.
Kolesterolün Vücutta Görevi
Kolesterolün vücutta birçok görevi vardır. Bu görevlerin başlıcaları şunlardır:
- Hücre zarlarının yapısının korunması: Kolesterol, hücre zarlarının esnek ve sağlam olmasını sağlar.
- Hormon üretimi: Kolesterol, steroid hormonlarının üretiminde kullanılır.
- Sindirim sistemi enzimlerinin üretimi: Kolesterol, sindirim sistemi enzimlerinin üretiminde kullanılır.
- Vitamin D üretimi: Kolesterol, vitamin D üretiminde kullanılır.
Kolesterol Yüksekliği (Hiperlipidemi)
Kolesterolün normalden yüksek olması durumu, hiperlipidemi olarak adlandırılır. Hiperlipidemi, kalp hastalığı, felç ve diğer ciddi sağlık sorunlarının riskini artırabilir.
Kolesterol yüksekliğinin nedenleri şunlardır:
- Genetik faktörler: Kolesterol yüksekliği, genetik faktörlerden kaynaklanabilir.
- Kötü beslenme: Aşırı yağlı, şekerli ve işlenmiş gıdaların tüketimi, kolesterol yüksekliğine neden olabilir.
- Obezite: Obezite, kolesterol yüksekliği riskini artırır.
- Hareketsizlik: Hareketsizlik, kolesterol yüksekliği riskini artırır.
- Sigara kullanımı: Sigara kullanımı, kolesterol yüksekliği riskini artırır.
Kolesterol Yüksekliğinin Belirtileri
Kolesterol yüksekliği genellikle belirti vermez. Ancak, bazı durumlarda aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Göğüs ağrısı
- Nefes darlığı
- Yorgunluk
- Ağrılı veya şişmiş ayak bilekleri
Kolesterol Yüksekliğinin Tanısı
Kolesterol yüksekliğinin tanısı, kan testiyle yapılır. Bu testte, kandaki toplam kolesterol, LDL kolesterol, HDL kolesterol ve trigliserit düzeyleri ölçülür.
Kolesterol Yüksekliğinin Tedavisi
Kolesterol yüksekliğinin tedavisi, kolesterol düzeyine ve diğer risk faktörlerine göre değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır:
- Diyet ve egzersiz: Diyet ve egzersiz, kolesterol düzeyini düşürmek için ilk basamak tedavidir. Diyetinizde doymuş yağ, trans yağ ve kolesterolden zengin gıdaların tüketimini azaltmanız ve lif, meyve, sebze ve tam tahıl gibi sağlıklı gıdaları tüketmeniz gerekir. Düzenli egzersiz yapmak da kolesterol düzeyini düşürmeye yardımcı olur.
- İlaç tedavisi: Diyet ve egzersizle kolesterol düzeyini düşürmek mümkün değilse, ilaç tedavisi gerekebilir. İlaç tedavisinde, LDL kolesterolü düşürmeye yardımcı olan statin ilaçları, fibrat ilaçları ve ezetimibe gibi ilaçlar kullanılır.
Kolesterol Yüksekliğinin Önlenmesi
Kolesterol yüksekliğinin önlenmesi için şunları yapabilirsiniz:
- Sağlıklı beslenmek: Doymuş yağ, trans yağ ve kolesterolden zengin gıdaların tüketimini azaltın. Lif, meyve, sebze ve tam tahıl gibi sağlıklı gıdaları tüketin.
- Düzenli egzersiz yapmak: Haftada en az 150 dakika orta düzeyde veya 75 dakika şiddetli egzersiz yapın.
- Sağlıklı bir kiloyu korumak: