Kurdeşen (Ürtiker)
Tanımı
Kurdeşen, halk arasında “kurdeşen dökmek” olarak da bilinen, ciltte ani başlayan, kaşıntılı, kabarık, kızarık döküntülerle karakterize bir cilt hastalığıdır. Döküntüler genellikle birkaç saat içinde kaybolur, ancak yenileri ortaya çıkabilir. Kurdeşen, vücudun herhangi bir yerinde görülebilir, ancak en sık yüz, boyun, göğüs, sırt ve kollar üzerinde görülür.
Belirtiler
Kurdeşenin başlıca belirtisi, ciltte oluşan kaşıntılı, kabarık, kızarık döküntülerdir. Döküntüler genellikle birkaç saat içinde kaybolur, ancak yenileri ortaya çıkabilir. Döküntülerin boyutu değişebilir ve küçük bir nokta büyüklüğünden büyük bir lekeye kadar olabilir. Döküntüler bazen şişlik, ağrı ve yanma hissine de neden olabilir.
Kurdeşenin diğer belirtileri arasında şunlar sayılabilir:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Halsizlik
- Mide bulantısı
- Kusma
- İshal
- Soluk almada zorluk
Nedenleri
Kurdeşenin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, aşağıdaki faktörlerin kurdeşene neden olabileceği düşünülmektedir:
- Alerjik reaksiyonlar: Kurdeşenin en yaygın nedeni alerjik reaksiyonlardır. Alerjik reaksiyona neden olabilecek maddeler arasında gıda, ilaçlar, böcek ısırıkları ve sokmaları, lateks ve kimyasallar bulunur.
- Enfeksiyonlar: Bazı enfeksiyonlar, örneğin soğuk algınlığı, grip, bakteriyel enfeksiyonlar ve paraziter enfeksiyonlar, kurdeşene neden olabilir.
- İlaçlar: Bazı ilaçlar, örneğin antibiyotikler, ağrı kesiciler, kalp ilaçları ve kanser ilaçları, kurdeşene neden olabilir.
- Otoimmün hastalıklar: Otoimmün hastalıklar, vücudun kendi hücrelerine saldırdığı hastalıklardır. Bazı otoimmün hastalıklar, örneğin romatoid artrit, lupus ve Sjögren sendromu, kurdeşene neden olabilir.
- Diğer faktörler: Bazı diğer faktörler de kurdeşene neden olabilir. Bunlar arasında stres, aşırı sıcak veya soğuk, fiziksel aktivite ve bazı gıda katkı maddeleri bulunur.
Teşhis
Kurdeşenin teşhisi genellikle tıbbi öykü ve fizik muayene ile yapılır. Teşhisin kesinleştirilmesi için bazı durumlarda kan testleri veya deri testleri gerekebilir.
Tedavi
Kurdeşenin tedavisi, altta yatan nedene göre değişir. Alerjik reaksiyona bağlı kurdeşende, altta yatan alerjenden kaçınmak önemlidir. İlaçlara bağlı kurdeşende, ilaç değiştirilebilir veya dozu azaltılabilir. Enfeksiyona bağlı kurdeşende, enfeksiyon tedavi edilmelidir. Otoimmün hastalıklara bağlı kurdeşende, otoimmün hastalığın tedavisine yönelik tedaviler uygulanır.
Kurdeşenin tedavisinde kullanılan ilaçlar arasında şunlar sayılabilir:
- Antihistaminikler: Antihistaminikler, histamin adı verilen bir maddenin etkisini azaltarak kaşıntı ve döküntüleri azaltır.
- Kortikosteroidler: Kortikosteroidler, iltihabı azaltarak kaşıntı ve döküntüleri azaltır.
- Sistemik ilaçlar: Sistemik ilaçlar, şiddetli kurdeşen vakalarında kullanılır.
Önleme
Kurdeşenin önlenmesi için, altta yatan nedene göre önlemler alınabilir. Alerjik reaksiyona bağlı kurdeşende, altta yatan alerjenden kaçınmak önemlidir. İlaçlara bağlı kurdeşende, ilaç değiştirilebilir veya dozu azaltılabilir. Enfeksiyona bağlı kurdeşende, enfeksiyondan korunmak için gerekli önlemler alınmalıdır. Otoimmün hastalıklara bağlı kurdeşende, otoimmün hastalığın önlenmesi için henüz etkili bir yöntem geliştirilmemiştir.
Kronik Kurdeşen
Kurdeşen, 6 haftadan uzun sürerse kronik kurdeşen olarak adlandırılır. Kronik kurdeşen, akut kurdeşene göre daha az yaygındır. Kronik kurdeşenin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, aşağıdaki faktörlerin kronik kurdeşene neden olabileceği düşünülmektedir:
- Otoimmün hastalıklar
- Tiroid hastalıkları
- Romatoid artrit
- Lupus
- Sjögren sendromu
- Kronik böbrek hastalığı
- HIV
- Kronik enfeksiyonlar
Kronik