Laksatif Etki Nedir?
Laksatif etki, bağırsağın atık maddelerini daha hızlı ve kolay bir şekilde atılmasını sağlayan etkidir. Laksatifler, bu etkiyi farklı mekanizmalarla sağlayabilirler.
Laksatiflerin Etki Mekanizmaları
Laksatifler, genel olarak dört ana mekanizma ile etki gösterirler:
- Dışkı hacmini arttırma: Laksatifler, dışkıya su ve elektrolit ekleyerek hacmini arttırırlar. Bu, dışkının daha yumuşak ve kolay geçmesini sağlar.
- Dışkıyı yumuşatma: Laksatifler, dışkının içindeki lifleri parçalayarak veya dışkının içindeki suyu tutarak dışkıyı yumuşatırlar. Bu, dışkının daha kolay geçmesini sağlar.
- Barsak hareketlerini hızlandırma: Laksatifler, bağırsak kaslarını uyararak veya bağırsakların içindeki sıvı miktarını arttırarak bağırsak hareketlerini hızlandırırlar. Bu, dışkının daha hızlı geçmesini sağlar.
- Rektumdan dışkı atılımını kolaylaştırma: Laksatifler, rektumdaki kasları gevşeterek veya rektumdaki sıvı miktarını arttırarak rektumdan dışkı atılımını kolaylaştırırlar.
Laksatif Çeşitleri
Laksatifler, etki mekanizmalarına göre dört ana gruba ayrılırlar:
- Stimulant laksatifler: Bu laksatifler, bağırsak kaslarını uyararak bağırsak hareketlerini hızlandırırlar. Bu gruptaki en yaygın laksatifler sennosid, bisakodil ve kaskaradır.
- Osmotik laksatifler: Bu laksatifler, dışkıya su ve elektrolit ekleyerek hacmini arttırırlar. Bu gruptaki en yaygın laksatifler magnezyum sülfat, polietilen glikol ve mannitoldür.
- Fosfat laksatifler: Bu laksatifler, dışkıya su ve elektrolit ekleyerek hacmini arttırırlar. Ayrıca, bağırsak pH’ını değiştirerek bağırsak hareketlerini de hızlandırırlar. Bu gruptaki en yaygın laksatifler sodyum fosfat ve potasyum fosfattır.
- Hacim arttırıcı laksatifler: Bu laksatifler, dışkıya selüloz, metilselüloz veya polikarboksimetil selüloz gibi lif ekleyerek hacmini arttırırlar. Bu gruptaki en yaygın laksatifler psyllium ve guar zamkıdır.
Laksatiflerin Kullanım Alanları
Laksatifler, kabızlığın tedavisi ve önlenmesi için kullanılırlar. Ayrıca, bazı ameliyatlardan önce bağırsakları boşaltmak için de kullanılabilirler.
Laksatiflerin Yan Etkileri
Laksatiflerin yan etkileri, kullanılan laksatifin türüne ve kullanım süresine göre değişebilir. Laksatiflerin yaygın yan etkileri arasında karın ağrısı, kramplar, ishal, mide bulantısı ve kusma yer alır. Uzun süreli laksatif kullanımı, bağırsak kaslarının zayıflamasına ve bağırsak tembelliğine neden olabilir.
Laksatiflerin Kullanımı
Laksatifler, doktorunuzun tavsiyesine göre kullanılmalıdır. Laksatifleri kendi kendinize kullanmadan önce doktorunuza veya eczacınıza danışmanız önemlidir.
Laksatiflerin Kullanım Kuralları
Laksatifleri kullanırken aşağıdaki kurallara dikkat edilmelidir:
- Laksatifleri, doktorunuzun tavsiye ettiği şekilde ve dozda kullanın.
- Laksatifleri, uzun süreli kullanmayın.
- Laksatifleri, özellikle hamilelik veya emzirme dönemindeyseniz, doktorunuza danışmadan kullanmayın.
Laksatiflerin Alternatifleri
Laksatiflerin yerine, kabızlığı önlemek veya tedavi etmek için aşağıdaki alternatifleri deneyebilirsiniz:
- Bol sıvı tüketin (günde en az 8 bardak).
- Lifli gıdaları tüketin (meyve, sebze, kepekli tahıllar).
- Düzenli egzersiz yapın.
Kabızlığın Nedenleri
Kabızlık, bağırsakların normalden daha az sıklıkta veya daha zor hareket etmesi sonucunda oluşan bir durumdur. Kabızlığın nedenleri arasında şunlar yer alır:
- Yetersiz lif tüketimi
- Yetersiz sıvı tüketimi
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Bazı ilaçlar
- Bazı hastalıklar (hipotiroidizm, Parkinson hastalığı, multipl skleroz)
*