Larinks (Gırtlak)
Larinks, halk arasında gırtlak olarak da bilinen, boyun bölgesinde yer alan, ses ve solunumda görevli bir organdır. Larinks, kıkırdak, bağ doku ve zardan meydana gelen kutu görünümünde bir yapıya sahiptir. Gırtlak, yutak ile soluk borusunu birbirine bağlar.
Larinksin Yapısı
Larinks, üç ana bölümden oluşur:
- Epiglotis: Yemek borusunu gırtlaktan ayıran, kapak görevi gören bir yapıdır.
- Vokal kordları: Ses üretiminden sorumlu olan, iki adet esnek zardır.
- Gırtlak kıkırdakları: Larinksin şeklini ve yapısını sağlayan, dokuz adet kıkırdaktır.
Gırtlak Kıkırdakları
Gırtlak kıkırdakları, larinksin şeklini ve yapısını sağlayan dokuz adet kıkırdaktır. Bu kıkırdaklar, şunlardır:
- Aritenoid kıkırdaklar: Vokal kordlarının arkasında yer alan, üçgen şeklindeki kıkırdaklardır.
- Tiroit kıkırdağı: Larinksin ön kısmında yer alan, en büyük kıkırdaktır.
- Krikoid kıkırdak: Larinksin en altında yer alan, halka şeklindeki kıkırdaktır.
- Epiglotis kıkırdağı: Yemek borusunu gırtlaktan ayıran, kapak görevi gören kıkırdaktır.
- Arytenoid kıkırdakları: Vokal kordlarının arkasında yer alan, üçgen şeklindeki kıkırdaklardır.
- Corniculate kıkırdaklar: Aritenoid kıkırdakları tepesinde yer alan, küçük kıkırdaklardır.
- Cuneiform kıkırdaklar: Aritenoid kıkırdakları yan tarafında yer alan, küçük kıkırdaklardır.
Larinksin İşlevleri
Larinksin iki temel işlevi vardır:
- Ses üretimi: Vokal kordlarının titreşimi ile ses üretilir. Ses, bu ses tellerinin kalınlığına, gerginliğine ve titreşim hızına göre değişir.
- Solunum: Larinks, hava yolunu korur ve nefes borusunun açılmasını sağlar.
Larinksin Hastalıkları
Larinksin en sık görülen hastalığı, ses kısıklığına neden olan larenks iltihabıdır. Larinks iltihabı, viral, bakteriyel veya mantar kaynaklı olabilir. Larinksin diğer hastalıkları şunlardır:
- Larinks kanseri: Larinksin en ciddi hastalığıdır.
- Larinks nodülleri: Vokal kordlarında oluşan, ses kısıklığına neden olan yumrular.
- Larinks polipleri: Vokal kordlarında oluşan, ses kısıklığına neden olan yumrular.
- Larinks felci: Vokal kordlarının hareketini sağlayan sinirlerin hasar görmesi sonucu oluşan, ses kısıklığına neden olan bir durumdur.
Larinks Kanseri
Larinks kanseri, larinksin en ciddi hastalığıdır. Larinks kanseri, erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür. Larinks kanserinin en yaygın belirtisi, ses kısıklığıdır. Ses kısıklığı, başlangıçta geçici olabilir, ancak zamanla devam ederse, larinks kanseri belirtisi olabilir. Larinks kanserinin diğer belirtileri şunlardır:
- **Boğazda ağrı
- **Yutkunmada zorluk
- **Kan tükürme
- **Ağızdan kötü koku
- **Boyunda şişlik
Larinks kanseri, erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir. Larinks kanserinin tedavisi, kanserin evresine ve tipine göre değişir. Larinks kanserinin tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:
- Cerrahi: Larinksin tamamen veya kısmen çıkarılması.
- Radyoterapi: Larinkse radyasyon verilmesi.
- Kemoterapi: Larinkse kemoterapi verilmesi.
Larinksin Korunması
Larinksin korunması için, aşağıdaki önlemler alınabilir:
- **Sigara ve tütün ürünleri kullanılmamalıdır.
- **Alkol tüketimi sınırlandırılmalıdır.
- **Kirli havadan korunulmalıdır.
- **Ses kısıklığı gibi belirtileri olan kişiler, bir doktora başvurmalıdır.
**Sonuç olarak, larinks, ses ve solunumda görevli önemli bir organdır. Larinksin hastalıkları