Malikilik, İslam dininin Sünnî mezheplerinden biridir. İsmini, kurucusu olan İmam Mâlik bin Enes’ten alır. Mâlikîlik, günümüzde dünyanın en yaygın ikinci Sünnî mezhebidir. Takipçileri, dünyanın her yerinde, özellikle Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Batı Afrika’da yaşamaktadır.
Malikî mezhebinin temel özellikleri şunlardır:
- İtikat: Mâlikîler, Eş’arilik itikat mezhebine mensuptur.
- Hukuk: Mâlikî hukuku, dört temel delile dayanır: Kur’an, Sünnet, İcmâ ve Kıyas.
- Adalet: Mâlikîler, adaleti İslam’ın temel ilkelerinden biri olarak görür ve şer’î hükümlerde adaleti gözetmeye çalışır.
Malikî mezhebinin tarihi:
Mâlikîlik, Emevi Devleti döneminde, Medine’de doğmuştur. İmam Mâlik, Medine’de yetişmiş ve Medine halkının uygulamalarına büyük önem vermiştir. Mâlikî mezhebi, İmam Mâlik’in ölümünden sonra da gelişmeye devam etmiş ve kısa sürede dünyanın en yaygın Sünnî mezheplerinden biri haline gelmiştir.
Malikî mezhebinin fıkhî hükümleri:
Malikî mezhebi, fıkhî hükümleri belirlerken dört temel delile dayanır:
- Kur’an: Kur’an, İslam hukukunun en temel kaynağıdır. Mâlikîler, Kur’an’ı yorumlarken tefsir ilminin kurallarını uygularlar.
- Sünnet: Sünnet, Hz. Muhammed’in sözleri, davranışları ve takrirleridir. Mâlikîler, Sünneti değerlendirirken hadis ilminin kurallarını uygularlar.
- İcmâ: İcmâ, tüm âlimlerin bir konuda aynı hükme varmasıdır. Mâlikîler, icmâyı şer’î bir delil olarak kabul eder, ancak icmâyın kesin olmadığı durumlarda diğer delillere başvurur.
- Kıyas: Kıyas, kıyas yoluyla yeni hükümler çıkarmak demektir. Mâlikîler, kıyası şer’î bir delil olarak kabul eder, ancak kıyasın isabetli olması için bazı şartlara uyulmasını şart koşar.
Malikî mezhebinin bazı önemli hükümleri şunlardır:
- İstihsan: İstihsan, bir hükmün başka bir hükme göre daha uygun olması nedeniyle o hükme tercih edilmesidir. Mâlikîler, istihsanı şer’î bir delil olarak kabul eder ve sıklıkla kullanır.
- İstisna: İstisna, genel bir hükmün bazı özel durumlarda uygulanmamasıdır. Mâlikîler, istisna kuralını sıklıkla kullanır.
- İstibra: İstibra, kadının âdet görmesi veya lohusalık hali bittikten sonra gusül almadan önce cinsel ilişkiye girmesinin haram olmasıdır. Mâlikîler, istibra kuralını kabul eder.
- Sünnet nikâh: Sünnet nikâh, nikâh akdinin şahitlerin huzurunda yapılmasıdır. Mâlikîler, sünnet nikâhı şart koşar.
- Fetva: Fetva, bir âlimin bir konuda verdiği hükümdür. Mâlikîler, fetvanın şer’î bir delil olduğunu kabul eder.
Malikî mezhebinin günümüzdeki durumu:
Malikîlik, günümüzde dünyanın en yaygın ikinci Sünnî mezhebidir. Takipçileri, dünyanın her yerinde, özellikle Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Batı Afrika’da yaşamaktadır. Mâlikî mezhebi, Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Moritanya, Nijer, Senegal, Mali ve Gambiya gibi ülkelerde resmi mezheptir.
Malikî mezhebinin önemi:
Malikîlik, İslam hukukunun gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Mâlikî mezhebi, İslam hukukunda çeşitli yeniliklere imza atmış ve İslam hukukunun farklı bölgelere yayılmasında önemli bir rol oynamıştır. Mâlikî mezhebi, günümüzde de İslam hukukunun önemli bir kaynağı olmaya devam etmektedir.