Medya Okuryazarlığı Nedir?
Medya okuryazarlığı, çeşitli türden (görsel, işitsel, basılı, vb.) medya mesajlarına erişebilme, erişilen medyaları eleştirel bakış açısıyla çözümleyip değerlendirebilme ve kendi medya iletilerini üretebilme becerisidir.
Yaygın kabul gören tanımıyla, medya okuryazarlığı;
- Medya mesajlarına erişebilme: Bireylerin, gazete, televizyon, internet, sosyal medya gibi çeşitli medya mecralarına erişebilmesi ve bu mecralarda yer alan mesajları fark edebilmesidir.
- Medya mesajlarını çözümleyebilme: Bireylerin, medya mesajlarının içeriğini, amacını, hedef kitlesini, kullanılan dil ve görselleri, mesajın nasıl oluşturulduğunu, mesajın ne gibi etkilerinin olabileceğini anlama becerisidir.
- Medya mesajlarını değerlendirebilme: Bireylerin, medya mesajlarının doğruluğunu, tarafsızlığını, objektifliğini, güncelliğini, etik değerlerini değerlendirebilme becerisidir.
- Medya mesajları üretebilme: Bireylerin, kendi medya mesajlarını oluşturabilme becerisidir.
Medya okuryazarlığı, bireylerin medya mesajlarını daha bilinçli ve etkin bir şekilde tüketebilmesi, medya aracılığıyla yönlendirilmelerine karşı farkındalık geliştirebilmesi ve kendi medya mesajlarını üretebilmesi açısından önemlidir.
Medya Okuryazarlığının Önemi
Medya okuryazarlığının önemi, şu noktalarda özetlenebilir:
- Doğru bilgi edinme: Medya okuryazarlığı, bireylerin medya aracılığıyla edindikleri bilginin doğruluğunu ve güvenilirliğini değerlendirmelerine yardımcı olur. Bu sayede, bireyler, yanlış veya yanıltıcı bilgilere maruz kalma riskini azaltabilirler.
- Eleştirel düşünme: Medya okuryazarlığı, bireylerin medya mesajlarını eleştirel bir bakış açısıyla analiz etmelerine yardımcı olur. Bu sayede, bireyler, medya aracılığıyla kendilerine sunulan mesajları daha objektif bir şekilde değerlendirebilirler.
- Kendi fikirlerini oluşturma: Medya okuryazarlığı, bireylerin kendi fikirlerini oluşturmalarına yardımcı olur. Bu sayede, bireyler, medya aracılığıyla kendilerine sunulan mesajlara karşı daha bağımsız bir bakış açısı geliştirmeleri mümkün olur.
- Katılımcı vatandaşlık: Medya okuryazarlığı, bireylerin demokratik süreçlere daha aktif bir şekilde katılımını sağlar. Bu sayede, bireyler, medya aracılığıyla kamuoyunun şekillendirilmesinde daha etkili bir rol oynayabilirler.
Medya Okuryazarlığının Bileşenleri
Medya okuryazarlığı, çeşitli bileşenlerden oluşur. Bu bileşenler, şu şekilde sıralanabilir:
- Medya farkındalığı: Bireylerin, medyanın ne olduğunu, nasıl çalıştığını, farklı türde medya mesajlarını nasıl tanımlayacaklarını bilmeleridir.
- Medya eleştirelliği: Bireylerin, medya mesajlarının içeriğini, amacını, hedef kitlesini, kullanılan dil ve görselleri, mesajın nasıl oluşturulduğunu, mesajın ne gibi etkilerinin olabileceğini eleştirel bir bakış açısıyla analiz edebilmeleridir.
- Medya üretimi: Bireylerin, kendi medya mesajlarını oluşturabilmeleridir.
Medya Okuryazarlığının Geliştirilmesi
Medya okuryazarlığı, formal ve informal eğitim yoluyla geliştirilebilir. Formal eğitimde, medya okuryazarlığı, eğitim müfredatlarına dahil edilerek öğrencilere kazandırılabilir. Informal eğitimde ise, medya okuryazarlığı, çeşitli medya okuryazarlığı programları ve etkinlikleri aracılığıyla geliştirilebilir.
Medya Okuryazarlığı ve Türkiye
Türkiye’de medya okuryazarlığı, son yıllarda giderek daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. Bu kapsamda, çeşitli kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları tarafından medya okuryazarlığı programları ve etkinlikleri düzenlenmektedir.
Medya Okuryazarlığı için Öneriler
Medya okuryazarlığını geliştirmek için şu öneriler yapılabilir:
- Medya içeriklerini tüketirken eleştirel bir bakış açısı ile yaklaşın. Medya mesajlarının içeriğini, amacını, hedef kitlesini, kullanılan dil ve görselleri, mesajın nasıl oluşturulduğunu, mesajın ne gibi etkilerinin olabileceğini sorgulayınız.
- Farklı medya kaynaklarından bilgi edinmeye çalışın. Tek bir medya kaynağına güvenmeyin. Farklı medya kaynaklarından bilgi edinerek, farklı bakış açılarını görme şansı elde edersiniz.
- Medya okuryazarlığı konusunda kendinizi geliştirin. Medya okuryazarlığı ile ilgili kitaplar, makaleler, kurslar