Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı, belirli bir meslek ya da sanayi kolunda çalışanlarda çalışılan ortamdan, işin niteliğinden ya da çalışma koşullarından dolayı, bedensel ya da ruhsal bütünlüğün bozulmasıyla ortaya çıkan hastalıkların ortak adıdır.
Meslek Hastalıklarının Tanımı
Türkiye’de meslek hastalıkları, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 14. maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır:
“Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.”
Bu tanıma göre, meslek hastalıklarının ortaya çıkması için şu iki koşulun birlikte gerçekleşmesi gerekir:
- Çalışanın belirli bir meslek ya da sanayi kolunda çalışması
- Çalışanın çalıştığı işin niteliğinden, yürütüm koşullarından veya işyerinde bulunan risk faktörlerinden kaynaklanan bir hastalık olması
Meslek Hastalıklarında Risk Faktörleri
Meslek hastalıklarına yol açan risk faktörleri, fiziksel, kimyasal, biyolojik ve psikolojik olmak üzere dört ana grupta toplanabilir.
Fiziksel Risk Faktörleri
Fiziksel risk faktörleri, işyerinde bulunan fiziksel koşulların çalışan sağlığını olumsuz etkilemesine neden olan faktörlerdir. Bu faktörler arasında gürültü, titreşim, aydınlatma, hava kalitesi, sıcaklık ve nem gibi etkenler yer alır.
Kimyasal Risk Faktörleri
Kimyasal risk faktörleri, işyerinde bulunan kimyasal maddelerin çalışan sağlığını olumsuz etkilemesine neden olan faktörlerdir. Bu faktörler arasında toz, gaz, buhar, duman, asitler, bazlar ve solventler gibi maddeler yer alır.
Biyolojik Risk Faktörleri
Biyolojik risk faktörleri, işyerinde bulunan mikroorganizmaların çalışan sağlığını olumsuz etkilemesine neden olan faktörlerdir. Bu faktörler arasında bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler gibi mikroorganizmalar yer alır.
Psikolojik Risk Faktörleri
Psikolojik risk faktörleri, işyerinde bulunan psikolojik koşulların çalışan sağlığını olumsuz etkilemesine neden olan faktörlerdir. Bu faktörler arasında iş yükü, iş stresi, iş güvencesi ve çalışma ilişkileri gibi etkenler yer alır.
Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması
Meslek hastalıkları, ortaya çıkış şekline göre, mesleki maruziyet süresi ve süresine göre ve hastalığın niteliğine göre sınıflandırılabilir.
Ortaya Çıkış Şekline Göre Meslek Hastalıkları
Ortaya çıkış şekline göre meslek hastalıkları, akut meslek hastalıkları ve kronik meslek hastalıkları olmak üzere iki grupta toplanabilir.
- Akut meslek hastalıkları: Ani ve kısa sürede ortaya çıkan meslek hastalıklarıdır. Bu hastalıklar, genellikle işyerinde bulunan yüksek konsantrasyondaki kimyasal maddelere veya fiziksel etkenlere maruz kalma sonucunda ortaya çıkar.
- Kronik meslek hastalıkları: Yavaş ve uzun sürede ortaya çıkan meslek hastalıklarıdır. Bu hastalıklar, genellikle işyerinde bulunan düşük konsantrasyondaki kimyasal maddelere veya fiziksel etkenlere uzun süre maruz kalma sonucunda ortaya çıkar.
Mesleki Maruziyet Süresi ve Süresine Göre Meslek Hastalıkları
Mesleki maruziyet süresi ve süresine göre meslek hastalıkları, tek maruziyete bağlı meslek hastalıkları ve tekrarlanan maruziyete bağlı meslek hastalıkları olmak üzere iki grupta toplanabilir.
- Tek maruziyete bağlı meslek hastalıkları: İşyerinde bulunan bir risk faktörüne tek seferlik maruz kalma sonucunda ortaya çıkan meslek hastalıklarıdır. Bu hastalıklar, genellikle yüksek konsantrasyondaki kimyasal maddelere veya fiziksel etkenlere maruz kalma sonucunda ortaya çıkar.
- Tekrarlanan maruziyete bağlı meslek hastalıkları: İşyerinde bulunan bir risk faktörüne birden fazla kez maruz kalma sonucunda ortaya çıkan meslek hastalıklarıdır. Bu hastalıklar, genellikle düşük konsantrasyondaki kimyasal maddelere veya fiziksel etkenlere uzun süre maruz kalma sonucunda ortaya çıkar.
Hastalığın Niteliğine Göre Meslek Hastalıkları
Hastalığın niteliğine göre meslek hastalıkları, sistemik meslek hastalıkları ve lokal meslek hastalıkları olmak üzere iki grupta toplanabilir.
- Sistemik meslek hastalıkları: Vücudun tüm sistemlerini etkileyen meslek hastalıklarıdır. Bu hastalıklar, genellikle kimyasal maddelere veya fiziksel etkenlere maruz kalma sonucunda ortaya çıkar.
- Lokal meslek hastalıkları: Vücudun belirli bir bölgesini etkileyen meslek hastalıklarıdır. Bu hastalıklar, genellikle kimyasal