Mizofonya Nedir?
Mizofonya, bazı seslere karşı aşırı hassasiyet ve olumsuz tepkiler verme durumudur. Bu sesler, genellikle gündelik hayatta sıklıkla karşılaşılan seslerdir. Örneğin, nefes alma, çiğneme, kalem tıkırdatma, tıkırdama, tırnak kesme, ıslık çalma, öksürme, hapşırma, televizyon veya müzik sesi gibi sesler misofonyaya neden olabilir.
Mizofonya’nın kesin nedeni henüz bilinmemekle birlikte, nörolojik bir bozukluk olduğu düşünülmektedir. Beynin sesleri işleme şekliyle ilgili bir sorun olduğu düşünülmektedir. Bazı araştırmalar, misofonyanın obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ile benzer bir beyin devresini içerdiğini göstermektedir.
Mizofonya, her yaştan insanı etkileyebilir, ancak genellikle ergenlik döneminde veya erken yetişkinlikte başlar. Kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır.
Mizofonya Belirtileri
Mizofonya belirtileri, tetikleyici sesin şiddetine ve kişinin duyarlılığına göre değişebilir. Genellikle, tetikleyici sesin duyulmasıyla birlikte aşağıdaki belirtiler ortaya çıkar:
- Ani ve yoğun öfke
- Tiksinti
- Endişe
- Stres
- Baş ağrısı
- Kalbin hızlı atması
- Terleme
- Mide bulantısı
- Kusma
Bazı durumlarda, misofonya belirtileri o kadar şiddetli olabilir ki, kişinin günlük yaşamını olumsuz şekilde etkileyebilir. Örneğin, tetikleyici sesler nedeniyle sosyal ortamlardan kaçınabilir, okul veya iş performansı düşebilir veya hatta intihar düşünceleri yaşayabilirler.
Mizofonya Teşhisi
Mizofonya’nın kesin bir teşhisi için şu anda bir kan testi veya görüntüleme testi yoktur. Teşhis, kişinin belirtileri ve hikayesi temelinde yapılır.
Mizofonya’yı teşhis etmek için kullanılan bazı değerlendirme araçları şunlardır:
- Misophonia İlişkili Sesin Duyarlılık Anketi (MIDAS): Bu anket, kişinin tetikleyici seslere karşı duyarlılığını ölçer.
- Misophonia Semptomları Ölçeği (MSS): Bu ölçek, kişinin misofonya belirtilerini ölçer.
Mizofonya Tedavisi
Mizofonya için kesin bir tedavi yoktur, ancak bazı tedaviler belirtileri azaltmaya yardımcı olabilir.
Psikoterapi
Psikoterapi, misofonya tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemdir. Psikoterapinin amacı, kişinin tetikleyici seslere karşı tepkilerini yönetmeyi öğrenmesine yardımcı olmaktır.
Psikoterapi türleri arasında şunlar yer alır:
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT): BDT, kişinin olumsuz düşüncelerini ve davranışlarını değiştirmeye yardımcı olan bir terapi türüdür. BDT, misofonya tedavisinde oldukça etkili olduğu gösterilmiştir.
- Kabul ve Karar Verme Terapisi (ACT): ACT, kişinin olumsuz duygu ve düşünceleri kabul etmeyi ve bunlarla başa çıkmayı öğrenmesine yardımcı olan bir terapi türüdür.
İlaçlar
İlaçlar, misofonya belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak, ilaçların uzun süreli kullanımının bazı yan etkileri olabileceğinden, genellikle psikoterapi ile birlikte kullanılırlar.
Mizofonya tedavisinde kullanılan ilaçlar arasında şunlar yer alır:
- Antidepresanlar: Antidepresanlar, öfke, stres ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
- Anksiyete ilaçları: Anksiyete ilaçları, kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
- Antipsikotikler: Antipsikotikler, duyusal algıları düzenlemeye yardımcı olabilir.
Diğer Tedaviler
Mizofonya tedavisinde kullanılan diğer yöntemler arasında şunlar yer alır:
- Ses terapisi: Ses terapisi, kişinin tetikleyici seslere karşı duyarlılık seviyesini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Ses filtreleri: Ses filtreleri, tetikleyici sesleri azaltmaya yardımcı olabilir.
- Kulak tıkaçları: Kulak tıkaçları, tetikleyici sesleri tamamen engelleyebilir.
Mizofonya ile Yaşamak
Mizofonya ile yaşamak zor olabilir. Ancak, doğru tedavi ve destek ile belirtileri kontrol altına almak ve kaliteli bir yaşam sürmek mümkündür.
Mizofonya ile yaşayan kişiler için aşağıdaki ipuçları yardımcı olabilir:
- Tetikleyici seslerden kaçının. Mümkünse, tetikleyici seslerin olduğu ortamlardan kaçının.
- Ses filtreleri veya kulak tıkaçları