Nazım Biçimi Nedir?
Nazım biçimi, şiirlerin dize ve uyakların belli bir düzene göre sıralanmasıyla oluşan dış özelliklerine verilen addır. Nazım biçimi, şiirin ölçüsü, nazım birimi ve uyak düzeni gibi unsurlara göre belirlenir.
Nazım Biçimleri Nasıl Sınıflandırılır?
Nazım biçimleri, genel olarak halk edebiyatı nazım biçimleri ve divan edebiyatı nazım biçimleri olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri
Halk edebiyatında kullanılan nazım biçimleri, genellikle dize sayısı, nazım birimi ve uyak düzeni bakımından benzerlik gösterir. Halk edebiyatında kullanılan başlıca nazım biçimleri şunlardır:
- Mani: 7’li hece ölçüsüyle yazılan, dörtlükten oluşan bir nazım biçimidir. Manilerin uyak düzeni genellikle aaaa şeklindedir.
- Ninni: 7’li, 8’li veya 9’lu hece ölçüsüyle yazılan, tek dörtlükten oluşan bir nazım biçimidir. Ninnilerin uyak düzeni genellikle aaaa şeklindedir.
- Ağıt: Bir kişinin ölümünden duyulan acıyı anlatan, genellikle 8’li veya 11’li hece ölçüsüyle yazılan bir nazım biçimidir. Ağıtların uyak düzeni genellikle abab – cccb – dddb – eeeb şeklindedir.
- Türkü: 8, 10 veya 11’li hece ölçüsüyle yazılan, genellikle aşk, tabiat, sevgi ve güzellik konularını işleyen bir nazım biçimidir. Türkülerin uyak düzeni genellikle aa – ba – ca – da – ea – fa – ga – ha şeklindedir.
Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri
Divan edebiyatında kullanılan nazım biçimleri, genellikle dize sayısı, nazım birimi, uyak düzeni ve konusu bakımından daha çeşitlilik gösterir. Divan edebiyatında kullanılan başlıca nazım biçimleri şunlardır:
- Gazel: 5-13 beyit arasında değişen, her beytinin ilk iki mısraı kendi arasında, diğer mısraları ise kendi aralarında uyaklanan bir nazım biçimidir. Gazeller genellikle aşk, sevgili, ayrılık, hasret gibi konuları işler.
- Rubai: 4 beyitli, her beytinin ilk iki mısraı kendi arasında, son iki mısraı ise kendi aralarında uyaklanan bir nazım biçimidir. Rubailer genellikle aşk, tabiat, felsefe gibi konuları işler.
- Kaside: 30-100 beyit arasında değişen, her beytinin ilk beyti kendi arasında, diğer beyitleri ise kendi aralarında uyaklanan bir nazım biçimidir. Kasideler genellikle övgü, yergi, methiye, mersiye gibi konuları işler.
- Tuyuğ: 4 beyitli, her beytinin ilk ve son mısraları kendi aralarında, diğer mısraları ise kendi aralarında uyaklanan bir nazım biçimidir. Tuyuğlar genellikle aşk, tabiat, felsefe gibi konuları işler.
- Mesnevi: Dize sayısı sınırsız olan, her beytinin birbiriyle uyaklanan bir nazım biçimidir. Mesneviler genellikle hikaye, roman, destanlar gibi konuları işler.
- Murabba: 4 beyitli, her beytinin ilk ve son mısraları kendi aralarında, diğer mısraları ise kendi aralarında uyaklanan bir nazım biçimidir. Murabbalar genellikle aşk, tabiat, felsefe gibi konuları işler.
- Kıt’a: 2-4 beyit arasında değişen, her beytinin kendi arasında uyaklanan bir nazım biçimidir. Kıt’alar genellikle aşk, tabiat, felsefe gibi konuları işler.
- Şarkı: 3-5 bentten oluşan, her bentin ilk mısraı kendi arasında, diğer mısraları ise kendi aralarında uyaklanan bir nazım biçimidir. Şarkılar genellikle aşk, sevgili, ayrılık, hasret gibi konuları işler.
- Müstezat: 3-5 bentten oluşan, her bendin ilk iki mısraı kendi