Nazım Nedir?
Nazım, edebiyat türlerinden biri olan şiirin kafiyeli ve ölçülü hali olarak tanımlanabilir. Nazım, kelimelerin ses ve anlam yönünden bir düzen içinde dizilmesi sonucunda ortaya çıkan bir sanattır. Nazım, şiirin temel özelliklerinden biridir ve şiir olmadan nazımdan söz edilemez.
Nazımın Tarihçesi
Nazım, insanlık tarihi kadar eski bir sanattır. İlk nazım örneklerine, Sümer, Akad ve Babil gibi eski medeniyetlere ait yazıtlarda rastlanır. Bu yazıtlar, çoğunlukla dini ve mitolojik içerikli şiirlerdir.
Türk edebiyatında nazım, en eski dönemlerden beri varlığını sürdürmüştür. Türklerin ilk yazılı eserleri olan Orhun Abideleri’nde de nazım örnekleri bulunur. Bu abidelerde, Türklerin destanları, tarihi olayları ve kültürel değerleri şiir yoluyla anlatılmıştır.
Türk edebiyatında nazım, zaman içinde farklı şekil ve türlerde gelişmiştir. Divan edebiyatı, halk edebiyatı ve çağdaş edebiyat gibi dönemlerde farklı nazım şekilleri kullanılmıştır.
Nazım Şekilleri
Nazım şekilleri, şiirlerin yapısal özelliklerini ifade eder. Nazım şekilleri, kafiye örgüsü, ölçü ve diziliş gibi unsurlara göre sınıflandırılır.
Nazım şekilleri, başlıca şu şekilde sınıflandırılabilir:
- Kafiye örgüsüne göre nazım şekilleri:
- Serbest nazım: Kafiye ve ölçüsüz nazım şeklidir.
- Kafıyeli nazım: Kafiyesi olan nazım şeklidir.
- Kafiyesiz nazım: Kafiyesi olmayan nazım şeklidir.
- Ölçüsüne göre nazım şekilleri:
- Ölçülü nazım: Ölçülü nazım şeklidir.
- Ölçüsüz nazım: Ölçüsüz nazım şeklidir.
- Dizilişine göre nazım şekilleri:
- Düz nazım: Düz dizilmiş nazım şeklidir.
- Akrostik nazım: İlk harfleri bir kelime veya cümle oluşturan nazım şeklidir.
- Telestik nazım: Son harfleri bir kelime veya cümle oluşturan nazım şeklidir.
- Akrotelestik nazım: İlk ve son harfleri bir kelime veya cümle oluşturan nazım şeklidir.
Nazım Türleri
Nazım türleri, şiirlerin içerik ve işlevine göre sınıflandırılır. Nazım türleri, başlıca şu şekilde sınıflandırılabilir:
- Destan: Destan, milletlerin tarihini, kültürünü ve geleneklerini anlatan uzun nazım türüdür.
- Koşma: Koşma, halk edebiyatında en yaygın kullanılan nazım türüdür. Koşma, genellikle 7’li hece ölçüsüyle yazılır ve dörtlüklerden oluşur.
- Şarkı: Şarkı, sevgi, aşk, ayrılık gibi duyguları anlatan nazım türüdür. Şarkı, genellikle 7’li hece ölçüsüyle yazılır ve dörtlüklerden oluşur.
- Gazel: Gazel, Divan edebiyatında en yaygın kullanılan nazım türüdür. Gazel, genellikle 5’li veya 7’li hece ölçüsüyle yazılır ve beyitlerden oluşur.
- Mersiye: Mersiye, ölen birini ağıt olarak anlatan nazım türüdür. Mersiye, genellikle 7’li hece ölçüsüyle yazılır ve dörtlüklerden oluşur.
- Hikâye-i Manzum: Hikâye-i manzum, düzyazı hikâyenin nazım şeklinde yazılmış halidir. Hikâye-i manzum, genellikle 7’li hece ölçüsüyle yazılır ve dörtlüklerden oluşur.
- Tiyatro: Tiyatro, sahnede oynanmak üzere yazılmış nazım türüdür. Tiyatro, genellikle 7’li hece ölçüsüyle yazılır ve perdelerden oluşur.
Nazımın Özellikleri
Nazım, şu özelliklere sahiptir:
- Kafiye: Nazımda, kelimelerin son seslerinin benzerlik göstermesi durumudur. Kafiye, nazımda ahenk ve estetik oluşturur.
- Ölçü: Nazımda, hecelerin uzunluk ve kısalık bakımından düzenli bir şekilde sıralanmasıdır. Ölçü, nazımda ahenk ve ritm oluşturur.
- Diziliş: Nazımda, dizelerin belirli bir düzen içinde dizilmesidir. Diziliş, nazımda ahenk ve estetik oluşturur