Neoliberalizm Nedir?
Neoliberalizm, serbest piyasa kapitalizminin öncülüğünde, devlet müdahalesinin en aza indirildiği, bireysel özgürlüklerin ve girişimciliğin teşvik edildiği bir ekonomik ve siyasi ideolojidir. 19. yüzyılın laissez-faire kapitalizminin yeniden canlanması olarak görülebilir.
Neoliberalizmin temel ilkelerini şu şekilde özetleyebiliriz:
- Serbest piyasa: Ekonominin temel belirleyicisi olarak serbest piyasayı kabul eder. Piyasa mekanizmasının, kaynakları en verimli şekilde dağıtacağını ve ekonomik büyümeyi teşvik edeceğini savunur.
- Devlet müdahalesinin sınırlandırılması: Devletin ekonomiye müdahalesini sınırlandırmayı savunur. Devletin, piyasanın işleyişini bozacak müdahalelerden kaçınması gerektiğini savunur.
- Bireysel özgürlüklerin teşvik edilmesi: Bireysel özgürlüklerin, ekonomik ve sosyal refahın temeli olduğunu savunur. Devletin, bireysel özgürlükleri kısıtlayıcı müdahalelerden kaçınması gerektiğini savunur.
- Girişimciliğin teşvik edilmesi: Girişimciliğin, ekonomik büyümenin ve yeniliğin temel motoru olduğunu savunur. Devletin, girişimciliği teşvik edecek politikalar uygulamasını savunur.
Neoliberalizm, 20. yüzyılın sonlarında ve 21. yüzyılın başlarında dünya çapında yaygın olarak benimsenen bir ideoloji haline gelmiştir. Bu dönemde, birçok ülke neoliberal politikalar uygulamaya başlamıştır.
Neoliberalizmin Tarihçesi
Neoliberalizmin kökenleri, 19. yüzyılın laissez-faire kapitalizmine kadar uzanır. Bu dönemde, devlet müdahalesinin ekonomiye zarar verdiğine inanan liberal ekonomistler, serbest piyasanın öncülüğünde bir ekonomik düzen savunmuşlardır.
- yüzyılın başlarında, Birinci Dünya Savaşı ve Büyük Buhran, laissez-faire kapitalizminin başarısızlığını ortaya koymuştur. Bu dönemde, devlet müdahalesinin ekonomiyi düzenlemek ve dengelemek için gerekli olduğu görüşü yaygınlaşmıştır.
1945’ten sonra, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan Keynesyen ekonomi, devlet müdahalesini savunan bir ekonomik ideoloji olarak yaygınlaşmıştır. Keynesyen ekonomi, devletin, ekonomide durgunluk ve işsizlik gibi sorunların ortaya çıkmasını önlemek için müdahale etmesi gerektiğini savunmuştur.
1970’lerde, artan enflasyon ve işsizlik, Keynesyen ekonominin etkinliğini sorgulatmaya başlamıştır. Bu dönemde, neoliberalizm yeniden yükselişe geçmiştir.
1980’lerde, Ronald Reagan ve Margaret Thatcher gibi neoliberal politikaları benimseyen liderler, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık’ta iktidara gelmiştir. Bu liderlerin uyguladığı politikalar, neoliberalizmin dünya çapında yaygınlaşmasına katkıda bulunmuştur.
1990’larda, Sovyetler Birliği’nin çöküşü, neoliberalizmin zaferini temsil etmiştir. Bu dönemde, birçok eski Sovyet ülkesi, neoliberal politikaları benimsemeye başlamıştır.
- yüzyılda, neoliberalizm, dünya çapında hâkim ekonomik ve siyasi ideoloji olarak varlığını sürdürmektedir.
Neoliberalizmin Etkileri
Neoliberalizmin etkileri, ekonomik, sosyal ve siyasi olmak üzere çeşitli alanlarda hissedilmektedir.
Ekonomik etkiler
Neoliberalizmin ekonomik etkileri arasında şunlar sayılabilir:
- Serbest piyasanın öncülüğünde ekonomik büyüme: Neoliberal politikalar, serbest piyasanın öncülüğünde ekonomik büyümeyi teşvik etmiştir.
- Piyasa ekonomisinin küreselleşmesi: Neoliberal politikalar, piyasa ekonomisinin küreselleşmesini hızlandırmıştır.
- Ekonomik eşitsizliğin artması: Neoliberal politikalar, ekonomik eşitsizliğin artmasına neden olmuştur.
Sosyal etkiler
Neoliberalizmin sosyal etkileri arasında şunlar sayılabilir:
- Devlet hizmetlerinin daralması: Neoliberal politikalar, devlet hizmetlerinin daralmasına neden olmuştur.
- Özelleştirme: Neoliberal politikalar, kamu hizmetlerinin özelleştirilmesine neden olmuştur.
- Küreselleşmenin sosyal etkileri: Neoliberal politikalar, küreselleşmenin sosyal etkilerini daha da şiddetlendirmiştir.
Siyasi etkiler
Neoliberalizmin siyasi etkileri arasında şunlar sayılabilir:
- Devletin rolünün küçültülmesi: Neoliberal politikalar, devletin rolünü küçültmüştür.
- Özel sektörün güçlenmesi: Neoliberal politikalar, özel sektörün güçlenmesine neden olmuştur.
- Ulus devletlerin zayıflaması: Neoliberal politikalar, ulus devletlerin zayıflamasına neden olmuştur.