Obezite Nedir?
Obezite, vücutta yağ kütlesinin normalin üzerinde olması durumudur. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, vücut kitle indeksi (VKİ) 30’un üzerinde olan kişiler obez olarak kabul edilir. VKİ, kişinin kilosunun boyunun karesine bölünmesiyle hesaplanır. Örneğin, boyu 1.70 metre olan ve kilosu 80 kilogram olan bir kişinin VKİ’si 28.8’dir. Bu kişi, VKİ’si 30’un üzerinde olduğu için obez olarak kabul edilir.
Obezite, dünyanın en önemli sağlık sorunlarından biridir. Dünyada obeziteden etkilenen kişi sayısı her geçen yıl artmaktadır. DSÖ’nün 2022 yılı verilerine göre, dünyada 1.9 milyar yetişkin obezdir. Bu sayı, dünya nüfusunun yaklaşık %39’unu oluşturmaktadır. Türkiye’de ise obeziteden etkilenen kişi sayısı 18 milyon civarındadır. Bu sayı, Türkiye nüfusunun yaklaşık %40’ını oluşturmaktadır.
Obezitenin Nedenleri
Obezitenin nedenleri, genetik, çevresel ve hormonal faktörler olmak üzere üç ana grupta toplanabilir.
Genetik faktörler: Obezite, genetik faktörlerin etkisiyle de ortaya çıkabilir. Obez bir anne veya babanın çocuğu olma riski, normal kilolu bir anne veya babanın çocuğuna göre daha yüksektir.
Çevresel faktörler: Obezite, çevresel faktörlerin etkisiyle de ortaya çıkabilir. Obezite riskini artıran çevresel faktörler arasında, aşırı kalorili beslenme, hareketsiz yaşam tarzı, sigara kullanımı ve alkol tüketimi yer alır.
Hormonal faktörler: Bazı hormonal bozukluklar da obeziteye neden olabilir. Örneğin, hipotiroidi, polikistik over sendromu ve Cushing sendromu gibi hormonal bozukluklar, obezite riskini artırabilir.
Obezitenin Sonuçları
Obezite, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Obezite ile ilişkili en yaygın sağlık sorunları şunlardır:
- Kardiyovasküler hastalıklar: Obezite, kalp hastalığı, felç, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol gibi kardiyovasküler hastalıkların riskini artırır.
- Tip 2 diyabet: Obezite, tip 2 diyabet riskini önemli ölçüde artırır.
- Kanser: Obezite, bazı kanser türlerinin riskini artırır. Örneğin, meme kanseri, kolon kanseri ve prostat kanseri gibi kanser türlerinin riski, obezite ile artmaktadır.
- Eklem sorunları: Obezite, eklem sorunlarına, özellikle de diz ve kalça eklemlerine yol açabilir.
- Uyku apnesi: Obezite, uyku apnesi riskini artırır.
- Psikiyatrik sorunlar: Obezite, depresyon, anksiyete ve yeme bozuklukları gibi psikiyatrik sorunlara yol açabilir.
Obezitenin Tedavisi
Obezitenin tedavisi, kişinin yaşına, sağlık durumuna ve obezitenin derecesine göre değişir. Obezite tedavisinde genellikle aşağıdaki yöntemler kullanılır:
- Diyet ve egzersiz: Obezite tedavisinin temelini, diyet ve egzersiz oluşturur. Diyetle alınan kalori miktarının azaltılması ve egzersizle harcanan kalori miktarının artırılması, obezitenin tedavisinde önemli rol oynar.
- İlaç tedavisi: Bazı durumlarda, obezite tedavisinde ilaç tedavisi de kullanılabilir. Ancak, ilaç tedavisinin uzun vadeli etkileri bilinmediği için, ilk olarak diyet ve egzersiz tedavisi denenmelidir.
- Cerrahi tedavi: Obezite tedavisinde en etkili yöntemlerden biri de cerrahi tedavidir. Obezite cerrahisinde, midenin boyutu küçültülür veya bağırsaklarda bazı değişiklikler yapılır. Bu sayede, alınan kalori miktarı azaltılır ve kilo verilmesi sağlanır.
Obezitenin Önlenmesi
Obezitenin önlenmesi için, aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Sağlıklı beslenme: Sağlıklı beslenme, obezitenin önlenmesinde önemli rol oynar. Sağlıklı beslenmede, taze meyve, sebze, tahıl ve baklagillerin tüketimi artırılmalıdır. Ayrıca, işlenmiş gıdalardan, şekerli içeceklerden ve fast foodlardan kaçınılmalıdır.
- Düzenli egzersiz: Düzenli egzersiz, obezitenin önlenmesinde ve tedavisinde önemli rol oynar. Yetişkinlerin her gün en az 30 dakika orta düzeyde egzersiz yapması önerilir.
- Sigara ve alkolden uzak durun: S