Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), takıntılı düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşüncelerin neden olduğu zorlantılı davranışlarla (kompulsiyonlar) tanımlanan ruhsal bir hastalıktır. Obsesyonlar, kişinin isteği dışında gelen, rahatsız edici ve tekrarlayan düşünceler, dürtüler veya görüntülerdir. Kompulsiyonlar ise, obsesyonların neden olduğu kaygı veya rahatsızlığı azaltmak veya ortadan kaldırmak için yapılan yineleyici davranışlardır.
Obsesyonlar
Obsesyonlar, kişinin isteği dışında gelen, rahatsız edici ve tekrarlayan düşünceler, dürtüler veya görüntülerdir. Obsesyonlar, kişinin günlük yaşamını ve işlevselliğini önemli ölçüde etkileyebilir.
Obsesyonların bazı yaygın örnekleri şunlardır:
- Kirlenme veya hastalık konusunda takıntılı düşünceler
- Cinsel içerikli veya saldırgan düşünceler
- Simetrik veya düzensiz olma konusunda takıntılı düşünceler
- Kayıp veya çalınma konusunda takıntılı düşünceler
- Kontrol etme ihtiyacı
- Sayma
- Tekrarlama
Kompülsiyonlar
Kompulsiyonlar, obsesyonların neden olduğu kaygı veya rahatsızlığı azaltmak veya ortadan kaldırmak için yapılan yineleyici davranışlardır. Kompulsiyonlar, kişinin günlük yaşamını ve işlevselliğini önemli ölçüde etkileyebilir.
Kompulsiyonların bazı yaygın örnekleri şunlardır:
- El yıkama
- Kapı kilitlerini kontrol etme
- Nesneleri belirli bir düzende yerleştirme
- Söylenenleri tekrarlama
- Sayıları tekrar sayma
OKB’nin yaygınlığı
OKB, yetişkin nüfusun yaklaşık %2-3’ünü etkileyen yaygın bir ruhsal hastalıktır. OKB, her yaştan insanı etkileyebilir, ancak genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar.
OKB’nin nedenleri
OKB’nin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak biyolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir.
Biyolojik faktörler arasında beyin kimyasındaki değişiklikler, genetik faktörler ve beyin yapısındaki farklılıklar yer alır.
Çevresel faktörler arasında stres, travma ve bazı ilaçlar yer alır.
OKB’nin belirtileri
OKB’nin belirtileri, kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Ancak, genel olarak aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Takıntılı düşünceler
- Zorlantılar
- Kaygı
- Stres
- Dikkat dağınıklığı
- Uyku sorunları
- Sosyal izolasyon
OKB’nin tanısı
OKB tanısı için, kişinin aşağıdaki kriterlerin her ikisini de karşılaması gerekir:
- Obsesyonlar veya kompulsiyonlar vardır.
- Obsesyonlar veya kompulsiyonlar, günlük yaşamı veya işlevselliği önemli ölçüde bozar.
OKB’nin tedavisi
OKB’nin tedavisinde genellikle ilaç tedavisi ve psikoterapi birlikte kullanılır.
İlaç tedavisi
İlaç tedavisinde, genellikle serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) kullanılır. SSRI’lar, beyindeki serotonin seviyelerini artırarak çalışır.
Psikoterapi
Psikoterapide, kişinin obsesyon ve kompulsiyonlarla başa çıkmayı öğrenmesine yardımcı olunur. Psikoterapinin bazı yaygın türleri şunlardır:
- Bilişsel davranışçı terapi (CBT): CBT, kişinin obsesyon ve kompulsiyonlarla ilgili düşüncelerini ve davranışlarını değiştirmesine yardımcı olur.
- Davranışçı terapi: Davranışçı terapi, kişinin obsesyon ve kompulsiyonlardan kaçınmasına yardımcı olur.
OKB’nin prognozu
OKB’nin prognozu, hastalığın şiddetine ve kişinin tedaviye yanıtına bağlı olarak değişir. Erken tanı ve tedavi ile OKB’nin semptomları genellikle kontrol altına alınabilir.
OKB ile başa çıkmak için ipuçları
OKB ile başa çıkmak zor olabilir, ancak aşağıdaki ipuçları yardımcı olabilir:
- Kendinize şefkatli davranın. OKB’nin ciddi bir hastalık olduğunu ve kontrol edebildiğinizden daha fazlası olmadığını unutmayın.
- Tedaviye devam edin. Tedavi, OKB ile başa çıkmanıza ve semptomlarınızı yönetmenize yardımcı olacaktır.
- Destek isteyin. Aileniz ve arkadaşlarınızdan destek almak, OKB ile başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
**Sonuç olarak, OKB yaygın bir ruhsal hastalıktır ve kişinin günlük yaşamını ve işlevselliğini önemli ölçüde etkileyebilir.