Önyargı Nedir?
Önyargı, bir grup veya birey hakkında, yeterli bilgiye sahip olmadan, genellikle olumsuz bir şekilde önceden varsayılan yargıdır. Önyargılar, genellikle bireyin kendi deneyimleri, yetiştirilme tarzı veya kültürel normlardan kaynaklanır.
Önyargılar, olumlu veya olumsuz olabilir. Örneğin, bir kişi, bir etnik gruba mensup olan herkesi çalışkan ve başarılı olarak önyargılı bir şekilde değerlendirebilir. Bu, olumlu bir önyargıdır. Ancak, aynı kişi, aynı etnik gruba mensup olan herkesi tembel ve suçlu olarak da önyargılı bir şekilde değerlendirebilir. Bu ise olumsuz bir önyargıdır.
Önyargılar, insanların düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını etkileyebilir. Olumlu önyargılar, insanların birbirleriyle daha iyi ilişkiler kurmalarına yardımcı olabilir. Ancak, olumsuz önyargılar, ayrımcılık, şiddet ve diğer olumsuz sonuçlara yol açabilir.
Önyargının Türleri
Önyargılar, farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Bir sınıflandırma şekli, önyargının olumlu veya olumsuz olmasına göredir. Diğer bir sınıflandırma şekli ise, önyargının hedef aldığı gruba göredir.
Olumlu Önyargılar
Olumlu önyargılar, bir grup veya birey hakkında olumlu bir şekilde önceden varsayılan yargılardır. Bu önyargılar, genellikle sempati, hayranlık veya saygı gibi duygulara dayanır.
Örneğin, bir kişi, bir etnik gruba mensup olan herkesi çalışkan ve başarılı olarak önyargılı bir şekilde değerlendirebilir. Bu, olumlu bir önyargıdır.
Olumsuz Önyargılar
Olumsuz önyargılar, bir grup veya birey hakkında olumsuz bir şekilde önceden varsayılan yargılardır. Bu önyargılar, genellikle korku, nefret veya düşmanlık gibi duygulara dayanır.
Örneğin, bir kişi, bir etnik gruba mensup olan herkesi tembel ve suçlu olarak önyargılı bir şekilde değerlendirebilir. Bu, olumsuz bir önyargıdır.
Hedefe Göre Önyargılar
Hedefe göre önyargılar, bir grup veya bireyin hangi özelliğine göre önyargılı bir şekilde değerlendirildiğine göre sınıflandırılır. Bu özellikler, etnik köken, din, cinsiyet, cinsel yönelim, yaş, engellilik veya diğer özellikler olabilir.
Etnik Önyargı
Etnik önyargı, bir kişinin etnik kökenine göre önyargılı bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu önyargılar, genellikle kişinin fiziksel özelliklerine, diline, kültürüne veya dinine dayanır.
Dinî Önyargı
Dinî önyargı, bir kişinin dinine göre önyargılı bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu önyargılar, genellikle kişinin inançlarını, ibadetlerini veya yaşam tarzını hedef alır.
Cinsiyet Önyargısı
Cinsiyet önyargısı, bir kişinin cinsiyetine göre önyargılı bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu önyargılar, genellikle kişinin rollerine, becerilerine veya yeteneklerine dayanır.
Cinsel Yönelim Önyargısı
Cinsel yönelim önyargısı, bir kişinin cinsel yönelimine göre önyargılı bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu önyargılar, genellikle kişinin ilişkilerine, yaşam tarzına veya davranışlara dayanır.
Yaş Önyargısı
Yaş önyargısı, bir kişinin yaşına göre önyargılı bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu önyargılar, genellikle kişinin deneyimlerine, yeteneklerine veya bilgi düzeyine dayanır.
Engellilik Önyargısı
Engellilik önyargısı, bir kişinin engelliliğine göre önyargılı bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu önyargılar, genellikle kişinin yeteneklerine, potansiyeline veya topluma katkılarına dayanır.
Önyargının Nedenleri
Önyargılar, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu nedenler, bireyin kişisel deneyimleri, yetiştirilme tarzı, kültürel normları veya medya etkilerini içerebilir.
Kişisel Deneyimler
Önyargıların en yaygın nedenlerinden biri, bireyin kişisel deneyimleridir. Bir kişi, olumsuz bir deneyim yaşadığı bir grup veya bireye karşı önyargılı hale gelebilir. Örneğin, bir kişi, bir etnik gruba mensup olan bir kişi tarafından soyulursa, o etnik gruba karşı önyargılı hale gelebilir.