Oransal Dağıtım Nedir?
Oransal dağıtım, bir mal veya hizmetin, talep edenler arasında talep ettikleri miktarların oranına göre dağıtılmasıdır. Bu dağıtım yönteminde, her bir talep eden, talep ettiği miktarın toplam talep miktarına oranına göre mal veya hizmet alır.
Oransal dağıtım, halka arzlarda hisse dağıtımında kullanılan en yaygın yöntemdir. Bu yöntemde, yatırımcılar, halka arz edilen hisselerin toplam değerine orantılı olarak hisse alırlar. Örneğin, bir halka arzda toplam 100 milyon liralık hisse ihraç ediliyorsa ve bir yatırımcı 10 milyon liralık hisse talebinde bulunuyorsa, bu yatırımcı halka arz edilen hisselerin %10’unu, yani 10 milyon liralık hisseyi alır.
Oransal dağıtım, adil bir dağıtım yöntemi olarak kabul edilir. Çünkü bu yöntemde, her bir yatırımcı, talep ettiği miktarın toplam talep miktarına oranında hisse alır. Bu da, büyük yatırımcıların küçük yatırımcılara göre daha fazla hisse almalarını engeller.
Oransal dağıtım yönteminin bazı avantajları şunlardır:
- Adil bir dağıtım yöntemidir.
- Büyük yatırımcıların küçük yatırımcılara göre daha fazla hisse almalarını engeller.
- Halka arzdan elde edilen gelirin adil bir şekilde dağıtılmasını sağlar.
Oransal dağıtım yönteminin bazı dezavantajları şunlardır:
- Talep fazlası olduğu durumlarda, tüm yatırımcıların talep ettiği hisselerini almalarını engelleyebilir.
- Talep azlığı olduğu durumlarda, bazı yatırımcıların hisse alamamalarına neden olabilir.
Oransal Dağıtım Nasıl Hesaplanır?
Oransal dağıtım, aşağıdaki formülle hesaplanır:
Alınan Hisse Miktarı = Talep Edilen Hisse Miktarı / Toplam Talep Miktarı
Örneğin, bir halka arzda toplam 100 milyon liralık hisse ihraç ediliyorsa ve bir yatırımcı 10 milyon liralık hisse talebinde bulunuyorsa, bu yatırımcı halka arz edilen hisselerin %10’unu, yani 10 milyon liralık hisseyi alır. Bu durumda, alınan hisse miktarı aşağıdaki gibi hesaplanır:
Alınan Hisse Miktarı = 10 milyon lira / 100 milyon lira = 0,1
Alınan Hisse Miktarı = 0,1 * 100 milyon lira = 10 milyon lira
Oransal Dağıtım Uygulamaları
Oransal dağıtım, halka arzlarda hisse dağıtımında olduğu gibi, diğer birçok alanda da kullanılan bir dağıtım yöntemidir. Örneğin, aşağıdaki durumlarda oransal dağıtım kullanılabilir:
- Bir ürün veya hizmetin, talep edenler arasında adil bir şekilde dağıtılması gerektiği durumlarda.
- Büyük yatırımcıların küçük yatırımcılara göre daha fazla ürün veya hizmet almalarını engellemek gerektiği durumlarda.
- Halka arzdan elde edilen gelirin adil bir şekilde dağıtılmasını sağlamak gerektiği durumlarda.
Türkiye’de Oransal Dağıtım
Türkiye’de, halka arzlarda hisse dağıtımında oransal dağıtım yöntemi kullanılmaktadır. Ancak, SPK’nın 2023 yılında yaptığı bir düzenlemeyle, piyasa değeri 750 milyon lira üzeri olan halka arzlarda, bireysel yatırımcı grubuna eşit dağıtım yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Bu düzenlemeyle, bireysel yatırımcıların daha fazla hisse alma şanslarının artırılması hedeflenmiştir.
Sonuç
Oransal dağıtım, adil bir dağıtım yöntemi olarak kabul edilir. Bu yöntem, büyük yatırımcıların küçük yatırımcılara göre daha fazla hisse almalarını engeller ve halka arzdan elde edilen gelirin adil bir şekilde dağıtılmasını sağlar.