Piyasa Yapmak Nedir?
Piyasa yapmak, bir finansal varlığın fiyatını, arz ve talep dengesini bozarak, kendi lehine çevirme eylemidir. Bu eylem, genellikle büyük miktarda finansal varlık satın alınarak veya satılarak gerçekleştirilir.
Piyasa yapma, borsada, döviz piyasasında, emtia piyasasında ve diğer finansal piyasalarda gerçekleştirilebilir. Bu eylem, hem bireysel yatırımcılar hem de kurumsal yatırımcılar tarafından gerçekleştirilebilir.
Piyasa Yapmanın Amaçları
Piyasa yapmanın temel amacı, finansal varlığın fiyatını yükselterek veya düşürerek, kar elde etmektir. Piyasa yapanlar, bu eylemi gerçekleştirerek, alım veya satım yönünde pozisyon alırlar ve fiyat hareketlerinden kar elde ederler.
Piyasa yapmanın diğer amaçları şunlardır:
- Finansal varlığın likiditesini artırmak
- Arbitraj fırsatlarından yararlanmak
- Riskleri azaltmak
- Piyasadaki fiyat hareketlerini kontrol etmek
Piyasa Yapmanın Türleri
Piyasa yapma, farklı şekillerde gerçekleştirilebilir. Piyasa yapmanın en yaygın türleri şunlardır:
- Açık piyasa alımı: Piyasa yapıcılar, açık piyasa alımıyla, piyasaya belirli bir miktarda finansal varlık sürerler. Bu eylem, finansal varlığın fiyatını yükseltir.
- Açık piyasa satışı: Piyasa yapıcılar, açık piyasa satışıyla, piyasadan belirli bir miktarda finansal varlık çekerler. Bu eylem, finansal varlığın fiyatını düşürür.
- Arbitraj: Piyasa yapıcılar, arbitraj fırsatlarından yararlanmak için piyasa yapmayı kullanabilirler. Örneğin, aynı finansal varlığın farklı piyasalarda farklı fiyatlarla işlem gördüğü bir durumda, piyasa yapıcılar, daha düşük fiyatlı piyasadan satın alarak, daha yüksek fiyatlı piyasada satarak kar elde edebilirler.
- Risk azaltma: Piyasa yapıcılar, riskleri azaltmak için piyasa yapmayı kullanabilirler. Örneğin, bir yatırımcı, belirli bir finansal varlığın fiyatının düşmesinden endişe ediyorsa, bu varlığın vadeli işlemlerini satın alarak riskini azaltabilir.
- Piyasa kontrolü: Piyasa yapıcılar, piyasayı kontrol etmek için piyasa yapmayı kullanabilirler. Örneğin, bir piyasa yapıcı, belirli bir finansal varlığın fiyatını sabit tutmak istiyorsa, piyasaya sürekli olarak alımlar veya satışlar yaparak bu fiyatın sabit kalmasını sağlayabilir.
Piyasa Yapmanın Riskleri
Piyasa yapma, yüksek riskli bir eylemdir. Piyasa yapıcılar, piyasanın hareketlerini doğru tahmin edemedikleri takdirde, büyük kayıplar yaşayabilirler.
Piyasa yapmanın riskleri şunlardır:
- Piyasa hareketlerini doğru tahmin edememe: Piyasa yapıcılar, piyasanın hareketlerini doğru tahmin edemedikleri takdirde, büyük kayıplar yaşayabilirler. Örneğin, bir piyasa yapıcı, piyasanın yükseleceğini tahmin ederek açık piyasa alımı yaparsa, piyasa düşerse büyük kayıplar yaşayabilir.
- Piyasa yapıcı maliyetleri: Piyasa yapıcılar, piyasa yapma eylemi için belirli maliyetler öderler. Bu maliyetler, işlem ücretleri, komisyonlar ve diğer masrafları içerebilir.
- Regülasyonlar: Piyasa yapıcılar, ilgili düzenlemelere uymak zorundadır. Bu düzenlemeler, piyasa yapıcıların faaliyetlerini sınırlayabilir.
Piyasa Yapmanın Yasallığı
Piyasa yapma, çoğu ülkede yasal bir eylemdir. Ancak, bazı ülkelerde, piyasa yapıcıların belirli düzenlemelere uyması zorunludur.
Türkiye’de, piyasa yapma, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından düzenlenen bir faaliyettir. SPK, piyasa yapıcıların faaliyetlerini denetlemek ve düzenlemekle sorumludur.
Piyasa Yapma ve Borsa
Borsa, hisse senedi, tahvil, vadeli işlemler gibi finansal varlıkların alınıp satıldığı bir piyasadır. Piyasa yapıcılar, borsada önemli bir rol oynarlar. Piyasa yapıcılar, borsada likiditeyi sağlarlar ve fiyat hareketlerini kontrol etmeye yardımcı olurlar.
Piyasa Yapma ve Arbitraj
Arbitraj, aynı finansal varlığın farklı piyasalarda farklı fiyatlarla işlem gördüğü bir durumda, bu varlığın daha düşük fiyatlı piyasadan satın alınarak, daha yüksek fiyatlı piyasada satılmasıyla kar elde edilmesidir. Piyasa yapıcılar, arbitraj fırsatlarından yararlanmak için piyasa yapmayı kullanabilirler.
Piyasa Yapma ve Risk Yönetimi
Piyasa yapıcılar, riskleri azaltmak için piyasa yapmayı kullanabilirler.