Prolaktin Nedir?
Prolaktin, hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan bir hormondur. Başlıca görevi, meme bezlerinin gelişimini ve süt üretimini sağlamaktır. Bu nedenle halk arasında “süt hormonu” olarak da bilinir. Prolaktin, aynı zamanda üreme, bağışıklık ve beyin fonksiyonları üzerinde de çeşitli etkilere sahiptir.
Prolaktin Hormonunun Yapısı
Prolaktin, 199 amino asitten oluşan bir protein hormondur. Molekül ağırlığı yaklaşık 23.000 Dalton’dur. Prolaktin hormonunun yapısı, diğer hormonların yapısına benzer. Bir amino asit zinciri, N-terminali ve C-terminali olmak üzere iki uçtan oluşur. Hormonun aktif bölgesi, N-terminaline yakın bir yerde bulunur.
Prolaktin Hormonunun Üretimi
Prolaktin hormonu, hipofiz bezinin ön lobundaki laktotrop hücreler tarafından üretilir. Laktotrop hücreler, hipofiz bezinin ön lobunun yaklaşık %15-20’sini oluşturur. Prolaktin hormonunun üretimi, hipotalamustaki dopamin ve TRH (Tirotropin Salınımını Uyandıran Hormon) hormonları tarafından düzenlenir.
Prolaktin Hormonunun Görevleri
Prolaktin hormonunun başlıca görevi, meme bezlerinin gelişimini ve süt üretimini sağlamaktır. Prolaktin hormonu, meme bezlerinin büyümesini ve süt üreten hücrelerin sayısını artırarak süt üretimini sağlar. Prolaktin hormonu, aynı zamanda meme bezlerinin süt üretmesini uyaran diğer hormonların salgılanmasını da destekler.
Prolaktin hormonu, aynı zamanda üreme, bağışıklık ve beyin fonksiyonları üzerinde de çeşitli etkilere sahiptir. Prolaktin hormonu, kadınların adet döngüsünü düzenler ve gebe kalma şansını artırır. Prolaktin hormonu, bağışıklık sisteminin işlevini destekler ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Prolaktin hormonu, beyin fonksiyonlarını da etkiler ve öğrenme, hafıza ve stres gibi süreçlerde rol oynar.
Prolaktin Hormonunun Normal Değerleri
Prolaktin hormonunun normal değeri, kadınlarda 0-25 ng/ml, erkeklerde ise 0-15 ng/ml’dir. Prolaktin hormonu seviyesinin, bu değerlerden yüksek veya düşük olması, çeşitli sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Prolaktin Hormonu Yüksekliği
Prolaktin hormonu seviyesinin yüksek olması, hiperprolaktinemi olarak adlandırılır. Hiperprolaktinemi, kadınlarda adet düzensizliği, gebe kalamama, cinsel isteksizlik, memelerden süt gelmesi gibi şikayetlere neden olabilir. Hiperprolaktinemi, aynı zamanda erkeklerde sperm kalitesinin azalması, iktidarsızlık ve meme büyümesi gibi şikayetlere neden olabilir.
Prolaktin hormonu yüksekliğinin nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Hipofiz bezi tümörleri
- İlaçlar (örneğin, antidepresanlar, antipsikotikler, tansiyon ilaçları)
- Tiroid bezi hastalıkları
- Böbrek üstü bezi hastalıkları
- Karaciğer hastalıkları
- Hipotiroidizm
- Stres
Prolaktin hormonu yüksekliği, genellikle kan testiyle teşhis edilir. Teşhis konulduktan sonra, hiperprolaktineminin nedeni araştırılır ve buna göre tedavi planlanır.
Prolaktin Hormonu Düşüklüğü
Prolaktin hormonu seviyesinin düşük olması, hipoprolaktinemi olarak adlandırılır. Hipoprolaktinemi, genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Ancak, bazı durumlarda meme bezlerinin büyümemesi, süt üretiminin olmaması veya adet düzensizliği gibi şikayetlere neden olabilir.
Prolaktin hormonu düşüklüğünün nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Hipofiz bezi tümörleri
- İlaçlar (örneğin, dopamin agonistleri)
- Beyin travmaları
- Menopoz
Prolaktin hormonu düşüklüğü, genellikle kan testiyle teşhis edilir. Teşhis konulduktan sonra, hipoprolaktineminin nedeni araştırılır ve buna göre tedavi planlanır.
Prolaktin Hormonunun Testi
Prolaktin hormonu testi, kan alınarak yapılır. Test için, aç karnına sabah saatlerinde kan alınması gerekir. Prolaktin hormonu testi, genellikle rutin sağlık kontrollerinde veya aşağıdaki durumlarda yapılır:
- Adet düzensizliği
- Gebe kalamama
- Cinsel isteksizlik
- Memelerden süt gelmesi
- Erkeklerde iktidarsızlık veya sperm kalitesinin azalması
- Hipofiz bezi tümörleri