Psikopati Nedir?
Psikopati, empati ve vicdan eksikliği ile karakterize olan bir kişilik bozukluğudur. Psikopatlar, başkalarının duygularını anlama ve hissetme konusunda güçlü bir zorluk yaşarlar. Aynı zamanda, kendi eylemlerinden pişmanlık duymazlar veya suçluluk duymazlar. Bu özellikler, onları suç işlemeye, başkalarını manipüle etmeye ve hatta şiddete başvurmaya yatkın hale getirir.
Psikopati, psikiyatride antisosyal kişilik bozukluğu (ASPD) olarak da bilinir. ASPD, DSM-5’te (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı) yer alan bir kişilik bozukluğudur. DSM-5’e göre, ASPD’nin teşhisi için aşağıdaki kriterlerin en az ikisinin karşılanması gerekir:
- 18 yaşına kadar sürekli olarak yasa dışı davranış
- Başkalarının haklarını veya duygularını umursamama
- Yalan söyleme, hile yapma veya manipülasyon yapma
- Duygusal duyarlılık eksikliği
- Sorumluluk alamama
- Kaygı veya suçluluk hissetmeme
Psikopati, yaygın bir bozukluk değildir. Dünya nüfusunun yaklaşık %1’inin psikopat olduğu tahmin edilmektedir. Erkeklerde kadınlara göre daha yaygındır.
Psikopatinin Nedenleri
Psikopatinin kesin nedenleri henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak, genetik, çevresel ve biyolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Genetik faktörler
Psikopati, ailesel bir özelliktir. Psikopatların birinci derece akrabalarında psikopati görülme olasılığı daha yüksektir. Bu, psikopatinin genetik bir bileşene sahip olabileceğini düşündürmektedir.
Çevresel faktörler
Çocukluk çağı travmaları, psikopatinin gelişmesinde rol oynayabilir. Örneğin, ihmal, istismar veya şiddete maruz kalan çocuklarda psikopati geliştirme riski daha yüksektir.
Biyolojik faktörler
Psikopati, beynin bazı bölgelerindeki yapısal ve işlevsel değişikliklerle ilişkilendirilmiştir. Örneğin, psikopatlarda beynin ön lobundaki gray matter miktarı daha azdır. Bu, empati ve vicdan gibi bilişsel işlevlerin düzenlenmesinde rol oynayan bir bölgedir.
Psikopatinin Belirtileri
Psikopati, aşağıdaki belirtilerle karakterize edilebilir:
- Empati eksikliği: Psikopatlar, başkalarının duygularını anlama ve hissetme konusunda güçlü bir zorluk yaşarlar. Örneğin, birinin ağladığını gördüklerinde, bu kişinin neden ağladığını anlamakta veya ona sempati duymakta zorlanırlar.
- Vicdan eksikliği: Psikopatlar, kendi eylemlerinden pişmanlık duymazlar veya suçluluk duymazlar. Örneğin, bir suç işledikten sonra, yaptıklarının yanlış olduğunu düşünmezler veya eylemlerinden dolayı endişe duymazlar.
- Sorumluluk alamama: Psikopatlar, kendi eylemlerinden sorumlu olmaktan kaçınma eğilimindedirler. Örneğin, bir hata yaptıklarında, bunun başkasının hatası olduğunu iddia etme eğilimindedirler.
- Kaygı veya suçluluk hissetmeme: Psikopatlar, kaygı veya suçluluk gibi olumsuz duyguları hissetmekte zorlanırlar. Bu, onları riskli davranışlarda bulunmaya daha yatkın hale getirir.
- Duygusal duyarlılık eksikliği: Psikopatlar, diğer insanlara karşı duygusal olarak bağlılık geliştirmekte zorlanırlar. Örneğin, bir yakınını kaybettiklerinde, bu kayıptan dolayı derin bir üzüntü veya keder hissetmeyebilirler.
- Yalan söyleme, hile yapma veya manipülasyon yapma: Psikopatlar, başkalarını kendi çıkarları için manipüle etmekte ustadırlar. Bu, yalan söyleme, hile yapma veya başkalarını korkutma yoluyla yapılabilir.
- Sürekli yasa dışı davranış: Psikopatlar, yasayı çiğnemeye eğilimlidirler. Bu, küçük hırsızlıklardan ciddi suçlara kadar değişebilir.
Psikopatinin Teşhisi
Psikopatinin kesin teşhisi için, bir psikiyatrist tarafından değerlendirme yapılması gerekir. Bu değerlendirme, kişinin geçmişini, davranışlarını ve kişilik özelliklerini içerebilir.
Psikopatinin Tedavisi
Psikopatinin kesin bir tedavisi yoktur. Ancak, bazı terapiler, psikopatların davranışlarını değiştirmelerine yardımcı olabilir. Bu terapiler, kişinin empati ve vicdan duygularını geliştirmeyi, öfke ve saldırganlık kontrolünü öğrenmeyi ve başkalarıyla sağlıklı ilişkiler kurmayı amaçlar