Psikoteknik Değerlendirme Nedir?
Psikoteknik değerlendirme, bir kişinin belirli bir işteki yeterliliğini ortaya koyması amacıyla, gerekli bedensel ve zihinsel özelliklerinin testler aracılığıyla ölçülmesidir. Bu değerlendirmeler, kişinin işi yerine getirmedeki performansını ve güvenliğini etkileyebilecek faktörleri belirlemeyi amaçlar.
Psikoteknik değerlendirmeler, çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Örneğin, ticari araç sürücüleri, havacılık çalışanları, ağır iş makineleri operatörleri ve sağlık çalışanları gibi mesleklerde psikoteknik değerlendirmeler zorunlu tutulmaktadır.
Psikoteknik Değerlendirmenin Amaçları
Psikoteknik değerlendirmelerin temel amacı, işyerinde güvenliği ve verimliliği artırmaktır. Bu değerlendirmeler, aşağıdaki amaçlara hizmet eder:
- İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi
- İşyerinde verimliliğin artırılması
- Çalışanların iş tatminini ve motivasyonunu artırılması
- Çalışanların stres ve yorgunluk gibi olumsuz faktörlerden korunması
Psikoteknik Değerlendirmenin Türleri
Psikoteknik değerlendirmeler, farklı alanlarda kullanıldığı için çeşitli türlere ayrılmaktadır. En yaygın psikoteknik değerlendirme türleri şunlardır:
- Sürücü psikoteknik değerlendirmesi: Bu değerlendirme, ticari araç sürücülerinin güvenli araç kullanmalarını sağlayan zihinsel ve psikomotor yeteneklerini ölçer.
- Havacılık psikoteknik değerlendirmesi: Bu değerlendirme, havacılık sektöründe çalışan kişilerin güvenli uçuş gerçekleştirmelerini sağlayan zihinsel ve psikomotor yeteneklerini ölçer.
- Ağır iş makineleri operatörlüğü psikoteknik değerlendirmesi: Bu değerlendirme, ağır iş makineleri operatörlerinin güvenli makine kullanımı için gerekli zihinsel ve psikomotor yeteneklerini ölçer.
- Sağlık çalışanı psikoteknik değerlendirmesi: Bu değerlendirme, sağlık sektöründe çalışan kişilerin güvenli ve kaliteli hizmet sunmalarını sağlayan zihinsel ve psikomotor yeteneklerini ölçer.
Psikoteknik Değerlendirmenin Kapsamı
Psikoteknik değerlendirmeler, kişinin bedensel ve zihinsel özelliklerini çeşitli testler aracılığıyla ölçer. Bu testler, kişinin aşağıdaki özelliklerini ölçmeyi amaçlar:
- Zihinsel yetenekler: Dikkat, hafıza, muhakeme, problem çözme, öğrenme ve karar verme gibi zihinsel yetenekler
- Psikomotor yetenekler: Görme, işitme, el-göz koordinasyonu, tepki hızı, koordinasyon ve denge gibi psikomotor yetenekler
- Kişilik özellikleri: Risk alma, stres toleransı, sorumluluk alma, uyum sağlama ve motivasyon gibi kişilik özellikleri
Psikoteknik Değerlendirmenin Süresi
Psikoteknik değerlendirmelerin süresi, değerlendirmenin türüne ve kapsamına göre değişmektedir. Genel olarak, psikoteknik değerlendirmeler 1-2 saat sürmektedir.
Psikoteknik Değerlendirmenin Sonuçları
Psikoteknik değerlendirmelerin sonuçları, uzman bir psikolog tarafından değerlendirilir. Değerlendirme sonucunda, kişinin işyerinde güvenli ve verimli bir şekilde çalışabilmesi için gerekli olan zihinsel ve psikomotor yeteneklere sahip olup olmadığı belirlenir.
Psikoteknik Değerlendirmenin Zorunlu Olduğu Meslekler
Türkiye’de, aşağıdaki mesleklerde çalışan kişilerin psikoteknik değerlendirmeden geçmesi zorunludur:
- Taksi, dolmuş, otobüs, kamyon, kamyonet ve benzeri ticari araçlar kullanan sürücüler
- Uçak, helikopter, gemi ve benzeri araçlar kullanan pilotlar
- Vinç, kepçe, ekskavatör, buldozer ve benzeri ağır iş makineleri operatörleri
- Hastane, klinik, ambulans ve benzeri sağlık kuruluşlarında çalışan sağlık personeli
Psikoteknik Değerlendirmenin Faydaları
Psikoteknik değerlendirmeler, işyerinde güvenliği ve verimliliği artırmada önemli bir rol oynamaktadır. Bu değerlendirmeler, aşağıdaki faydaları sağlamaktadır:
- İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesine yardımcı olur.
- İşyerinde verimliliğin artmasına yardımcı olur.
- Çalışanların iş tatminini ve motivasyonunu artırmaya yardımcı olur.
- Çalışanların stres ve yorgunluk gibi olumsuz faktörlerden korunmasına yardımcı olur.
Psikoteknik Değerlendirmenin Önemi
Psikoteknik değerlendirmeler, işyerinde güvenliği ve verimliliği artırmak için önemli bir araçtır. Bu değerlendirmeler, işyerinde çalışan kişilerin zihinsel ve psikomotor yeteneklerini ölçerek, onların