Rüçhan Hakkı Nedir?
Rüçhan hakkı, anonim şirketlerde mevcut pay sahiplerinin, şirketin yeni çıkardığı payları, mevcut paylarının sermayeye oranına göre alma hakkıdır. Bu hak, Türk Ticaret Kanunu’nun 461. maddesinde düzenlenmiştir.
Rüçhan hakkının amacı, mevcut pay sahiplerinin şirketteki sermaye oranını koruyabilmesini sağlamaktır. Örneğin, bir şirketin sermayesi 10 milyon TL ve bu sermayeyi temsil eden pay sayısı da 100.000 ise, her bir payın değeri 100 TL’dir. Bu şirket, sermayesini 20 milyon TL’ye çıkarma kararı alırsa, mevcut pay sahiplerine her bir pay için 10 TL’lik rüçhan hakkı tanır. Bu durumda, her bir pay sahibi, yeni çıkarılan 10 milyon TL’lik payın 1 milyon TL’lik kısmını, mevcut paylarının sermayeye oranına göre satın alma hakkına sahip olur.
Rüçhan hakkı, bedelli sermaye artırımında geçerlidir. Bedelli sermaye artırımı, şirketin sermayesini nakit olarak artırmasıdır. Karşılıksız sermaye artırımında ise, şirket sermayesini ayni olarak artırmaktadır. Karşılıksız sermaye artırımında rüçhan hakkı söz konusu değildir.
Rüçhan Hakkının Kullanımı
Rüçhan hakkı, şirketin sermaye artırımının ilan edilmesinden itibaren başlayarak, belirlenecek bir süre içinde kullanılabilir. Bu süre, şirketin genel kurulu tarafından belirlenir ve en az 15 gündür.
Rüçhan hakkı, şirketin hisse senedi üzerinde bulunan yeni pay alma kuponunu kullanarak kullanılır. Rüçhan hakkı kuponları, şirketin hisse senedi ile birlikte dağıtılır.
Rüçhan hakkının kullanılması için, pay sahibinin şirkete bir dilekçe ile başvurması gerekir. Dilekçede, kullanılacak rüçhan hakkı miktarı belirtilmelidir.
Rüçhan hakkı, süresi içinde kullanılmazsa, bu hak düşer. Bu durumda, yeni çıkarılan paylar, rüçhan hakkı bulunmayan kişilere veya şirketlere satılabilir.
Rüçhan Hakkının Değeri
Rüçhan hakkının değeri, şirketin yeni çıkaracağı payların bedeli ile hesaplanır. Örneğin, bir şirketin yeni çıkaracağı payların bedeli 100 TL ise, her bir pay sahibinin rüçhan hakkının değeri de 100 TL’dir.
Rüçhan hakkının değeri, piyasa koşulları da dikkate alınarak belirlenir. Örneğin, şirketin hisse senedi fiyatlarının yükselmesi, rüçhan hakkının değerini artırabilir.
Rüçhan Hakkının İşlem Gördüğü Piyasalar
Rüçhan hakkı, Borsa İstanbul’da işlem görebilir. Bu durumda, rüçhan hakkı kuponları, hisse senedi olarak alınıp satılabilir.
Rüçhan hakkı kuponları, borsada işlem görmeye başladığında, rüçhan hakkının değeri, piyasa koşulları da dikkate alınarak belirlenir. Örneğin, şirketin hisse senedi fiyatlarının yükselmesi, rüçhan hakkı kuponlarının değerini artırabilir.
Rüçhan Hakkının Avantajları
Rüçhan hakkı, mevcut pay sahiplerine aşağıdaki avantajlar sağlar:
- Şirketteki sermaye oranını koruma imkanı
- Yeni çıkarılan payların bedelini indirimli alma imkanı
- Şirketin yönetiminde söz sahibi olma imkanı
Rüçhan Hakkının Dezavantajları
Rüçhan hakkının bazı dezavantajları da vardır:
- Rüçhan hakkının kullanılmaması durumunda, yeni çıkarılan payları satın alma hakkı kaybedilir.
- Rüçhan hakkının kullanılması, mevcut pay sahiplerinin nakit ödeme yapmasına neden olabilir.
Sonuç
Rüçhan hakkı, anonim şirketlerde mevcut pay sahiplerinin önemli bir hakkıdır. Bu hak, mevcut pay sahiplerinin şirketteki sermaye oranını korumasına ve şirketin yönetiminde söz sahibi olmasına yardımcı olur.