Şapel Nedir?
Tanımı
Şapel, Hristiyanların ibadet ettiği, genellikle küçük bir yapıdır. Büyük kiliselerin içinde bir azizin adına ayrılmış küçük ibadet yerleri de şapel olarak adlandırılabilir. Özellikle kırsal alanlarda ve küçük yerlerde veya yol kenarlarında dinsel ihtiyaçları karşılamak için yapılmış dua etme ve mum yakma yerleridir.
Kökeni
Şapel kelimesi, Latince “cappella” kelimesinden gelir. Bu kelimenin kökeni ise “capa” kelimesidir. Capa, Latincede “pelerin” veya “manto” anlamına gelir. Eskiden şapellerde, azizin bir kalıntısı veya resmi bulunurdu ve bu kalıntıya veya resme saygı göstermek için şapele gelenler, pelerinlerini çıkararak saygı gösterirlerdi. Bu nedenle şapel kelimesinin kökeni “pelerin” kelimesine dayanmaktadır.
Tarihi
Şapeller, Hristiyanlığın ilk dönemlerinden beri varlığını sürdürmektedir. İlk şapeller, genellikle azizin bir kalıntısına veya resmine ev sahipliği yapmak için inşa edilmiştir. Bu şapeller, genellikle küçük ve sade yapılardır.
Ortaçağ döneminde şapeller yaygınlaşmıştır. Bu dönemde, özellikle manastırlarda ve kalelerde şapeller inşa edilmiştir. Manastırlarda şapeller, ibadet ve dini törenler için kullanılmıştır. Kalelerde şapeller, askerlerin ve halkın ibadet etmesi için kullanılmıştır.
Rönesans döneminde şapellerde önemli değişiklikler olmuştur. Bu dönemde, şapeller daha büyük ve görkemli yapılar haline gelmiştir. Bu dönemde inşa edilen şapellerde, genellikle resim, heykel ve mimari süslemeler kullanılmıştır.
Barok döneminde şapeller, daha da süslü hale gelmiştir. Bu dönemde inşa edilen şapellerde, genellikle abartılı süslemeler kullanılmıştır.
Neoklasik dönemde şapeller, daha sade bir görünüme kavuşmuştur. Bu dönemde inşa edilen şapellerde, genellikle klasik mimari unsurlar kullanılmıştır.
Günümüzde şapeller, hala Hristiyanların ibadet ettiği önemli yapılardan biridir.
Şapel Türleri
Şapeller, çeşitli şekil ve boyutlarda olabilir. Şapeller, genellikle aşağıdaki türlere ayrılır:
- Kırsal şapel: Kırsal alanlarda ve küçük yerlerde bulunan şapellerdir. Genellikle küçük ve sade yapılardır.
- Katedral şapeli: Katedrallerin içinde bulunan şapellerdir. Genellikle daha büyük ve görkemli yapılardır.
- Manastır şapeli: Manastırlarda bulunan şapellerdir. Genellikle ibadet ve dini törenler için kullanılır.
- Okul şapeli: Okullarda bulunan şapellerdir. Genellikle öğrencilerin ibadet etmesi için kullanılır.
- Hastane şapeli: Hastanelerde bulunan şapellerdir. Genellikle hastaların ve ziyaretçilerin ibadet etmesi için kullanılır.
- Cezaevi şapeli: Cezaevlerinde bulunan şapellerdir. Genellikle mahkumların ibadet etmesi için kullanılır.
- Mezarlık şapeli: Mezarlıkların içinde bulunan şapellerdir. Genellikle cenaze törenleri için kullanılır.
Şapellerin Mimari Özellikleri
Şapellerin mimari özellikleri, genellikle şapelin bulunduğu döneme ve kültüre göre değişiklik gösterir. Ancak, genel olarak şapellerin aşağıdaki mimari özellikleri bulunur:
- Altar: Şapellerin en önemli bölümüdür. Genellikle şapelin arkasında bulunur.
- Kanunluk: Altarın karşısında bulunan bölümdür. Genellikle koro için kullanılır.
- Koro: Şapelin ortasında bulunan bölümdür. Genellikle şarkı söyleyenler ve müzisyenler için kullanılır.
- Kilise çanı: Şapelin çatısında bulunan ve ibadet zamanlarını bildirmek için kullanılan çan.
Şapellerin Önemi
Şapeller, Hristiyanlar için önemli dini yapılardan biridir. Şapeller, Hristiyanların ibadet etmesi, dua etmesi ve dini törenler yapması için kullanılır. Şapeller, aynı zamanda Hristiyan inancının sembolüdür.
Türkiye’de Şapeller
Türkiye’de, çeşitli dönemlerden kalma birçok şapel bulunmaktadır. Bu şapeller, genellikle tarihi ve kültürel öneme sahiptir.
Türkiye’de bulunan önemli şapellerden bazıları şunlardır:
- Hagia Sophia Şapeli: İstanbul’da bulunan Hagia Sophia’nın içinde bulunan şapeldir. 5. yüzyılda inşa edilmiştir.
- Ayasofya Müzesi Şapeli: İstanbul’da bulunan Ayasofya Müzesi’nin içinde bulunan şapeldir. 15. yüzyılda inşa edilmiştir.