Sözcük Türü Nedir?
Sözcük, dildeki en küçük anlamlı birimdir. Bir dilde kullanılan sözcükler, görevlerine göre çeşitli türlere ayrılır. Bu türlere sözcük türleri denir.
Sözcük türleri, sözcüklerin cümledeki görevlerine göre belirlenir. Bir sözcük, cümlede hangi görevi üstleniyorsa o sözcük türünden olur. Örneğin, “kitap” sözcüğü cümlede isim görevindeyse, “o” sözcüğü zamir görevindeyse, “kırmızı” sözcüğü sıfat görevindeyse, bu sözcükler de bu türlerden olur.
Sözcük türleri, Türkçede on iki tanedir. Bunlar ad, sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç, ünlem, fiil, fiilimsidir.
Sözcük Türlerinin Özellikleri
Sözcük türleri, kendi aralarında bazı özellikler bakımından farklılık gösterir. Bu özellikler şu şekilde sıralanabilir:
- Yapı: Sözcük türleri, yapı bakımından basit ve türemiş sözcükler olarak ikiye ayrılır. Basit sözcükler, tek heceli veya çok heceli olabilirler. Türemiş sözcükler ise, basit sözcüklere bir ek veya eklerin eklenmesiyle oluşturulmuş sözcüklerdir.
- Biçim: Sözcük türleri, biçim bakımından değişebilir ve değişmez sözcükler olarak ikiye ayrılır. Değişebilir sözcükler, çekim ekleri alabilirler. Değişmez sözcükler ise, çekim ekleri alamazlar.
- Anlam: Sözcük türleri, anlam bakımından özel ve genel sözcükler olarak ikiye ayrılır. Özel sözcükler, tek bir varlığı veya kavramı karşılarlar. Genel sözcükler ise, birden çok varlığı veya kavramı karşılarlar.
Sözcük Türlerinin Açıklamaları
Ad (İsim)
Aklımıza gelebilecek bütün varlıkları ve kavramları karşılayan sözcüklere ad denir. Adlar, cümlede genellikle özne, nesne, yer tamlayıcısı, yönelme tamlayıcısı, zaman tamlayıcısı, açıklama tamlayıcısı görevlerinde kullanılırlar.
Adlar, tür adları ve özel adlar olarak ikiye ayrılır.
- Tür adları: İnsanları, hayvanları, bitkileri, eşyaları, kavramları, olayları, durumları karşılayan adlardır. Örneğin, “kalem”, “kitap”, “insan”, “hayvan”, “ağaç”, “sevgi”, “korku” gibi sözcükler tür adlarıdır.
- Özel adlar: Tek bir varlığı veya kavramı karşılayan adlardır. Örneğin, “İstanbul”, “Türkiye”, “Atatürk”, “Zeynep”, “Masa”, “Okul” gibi sözcükler özel adlardır.
Adlar, tekil ve çoğul olarak ikiye ayrılır.
- Tekil adlar: Tek bir varlığı veya kavramı karşılayan adlardır. Örneğin, “kalem”, “kitap”, “insan”, “hayvan”, “ağaç”, “sevgi”, “korku” gibi sözcükler tekil adlardır.
- Çoğul adlar: Birden çok varlığı veya kavramı karşılayan adlardır. Örneğin, “kalemler”, “kitaplar”, “insanlar”, “hayvanlar”, “ağaçlar”, “sevgiler”, “korkular” gibi sözcükler çoğul adlardır.
Adlar, somut ve soyut olarak ikiye ayrılır.
- Somut adlar: Duyu organlarımızla algılayabildiğimiz varlıkları karşılayan adlardır. Örneğin, “kalem”, “kitap”, “insan”, “hayvan”, “ağaç”, “sevgi”, “korku” gibi sözcükler somut adlardır.
- Soyut adlar: Duyu organlarımızla algılayabilmediğimiz kavramları karşılayan adlardır. Örneğin, “mutluluk”, “üzüntü”, “sevgi”, “korku”, “adalet”, “eşitlik” gibi sözcükler soyut adlardır.
Sıfat (Önad)
Adları niteleyen, belirten veya sayılarını bildiren sözcüklere sıfat denir. Sıfatlar, cümlede genellikle özne, nesne, yer tamlayıcısı, yönelme tamlayıcısı,