Termometreler Nedir?
Termometre, sıcaklığı ölçmek için kullanılan bir alettir. Termometre kelimesi Antik Yunancada “sıcaklık” anlamına gelen thermos ve “ölçü” anlamına gelen métron kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.
Termometreler, maddelerin sıcaklıklarını ölçmek için kullanılır. Sıcaklık, bir maddenin atom ve moleküllerinin hareket enerjisidir. Maddelerin sıcaklığı arttıkça atom ve moleküllerinin hareket enerjisi de artar. Bu da maddelerin hacimlerinde, yoğunluklarında, elektriksel ve manyetik özelliklerinde değişikliklere neden olur.
Termometreler, maddelerin sıcaklıklarını ölçmek için bu değişikliklerden yararlanır. Örneğin, civalı termometrelerde cıva, sıcaklık arttıkça genleşir ve yükselir. Sıcaklık düştüğünde ise büzülür ve alçalır.
Termometreler, farklı malzemelerden ve farklı şekillerde yapılabilir. Ancak, tüm termometrelerin temel çalışma prensibi aynıdır.
Termometre Çeşitleri
Termometreler, kullanılan malzemeye, çalışma prensibine ve ölçtüğü sıcaklık aralığına göre farklı çeşitlere ayrılabilir.
Malzemeye Göre Termometreler
- Cıvalı termometreler: En yaygın kullanılan termometre çeşididir. Cıva, sıcaklığa karşı çok duyarlı bir sıvıdır. Bu nedenle, cıvalı termometreler hassas ölçümler için idealdir.
- Alkollü termometreler: Cıvalı termometrelere göre daha ucuz ve daha güvenlidir. Ancak, cıvalı termometrelere göre daha az hassastır.
- Gazlı termometreler: Gazların sıcaklığa karşı hacim değiştirme özelliğinden yararlanılarak yapılan termometrelerdir. Daha çok laboratuvarlarda kullanılır.
- Pirinç termometreler: Pirinç, sıcaklığa karşı genleşme özelliğine sahip bir metaldir. Bu özellikten yararlanılarak yapılan termometrelerdir.
- Dijitalizasyonlu termometreler: Elektronik devreler kullanılarak yapılan termometrelerdir. Daha çok evlerde ve hastanelerde kullanılır.
Çalışma Prensibine Göre Termometreler
- Genleşme termometreleri: Maddenin sıcaklığa karşı hacim değiştirme özelliğinden yararlanılarak yapılan termometrelerdir. Cıvalı ve alkollü termometreler bu gruba girer.
- Dayanım termometreleri: Maddenin sıcaklığa karşı direncinin değişmesi özelliğinden yararlanılarak yapılan termometrelerdir. Platin ve nikel gibi metallerin direncinin sıcaklığa bağlı olarak değişmesi özelliğinden yararlanılır.
- Elektriksel termometreler: Maddenin sıcaklığına bağlı olarak elektriksel özelliklerinin değişmesi özelliğinden yararlanılarak yapılan termometrelerdir. Örneğin, termokupllarda, iki farklı metalin uçlarının birleştirilmesiyle oluşan sıcaklık farkını ölçmek için kullanılan bir termometre çeşididir.
Ölçtüğü Sıcaklık Aralığına Göre Termometreler
- Genel amaçlı termometreler: -10 ile 100 derece arasındaki sıcaklıkları ölçmek için kullanılır.
- Laboratuvar termometreleri: -200 ile 1500 derece arasındaki sıcaklıkları ölçmek için kullanılır.
- Endüstriyel termometreler: -200 ile 5000 derece arasındaki sıcaklıkları ölçmek için kullanılır.
- Vücut termometreleri: 35 ile 42 derece arasındaki sıcaklıkları ölçmek için kullanılır.
Termometreler Nasıl Kullanılır?
Termometreleri kullanmadan önce kullanım kılavuzunu dikkatlice okumak gerekir. Termometrenin kullanım amacına uygun olması da önemlidir. Örneğin, vücut sıcaklığını ölçmek için kullanılan bir termometreyi oda sıcaklığını ölçmek için kullanmak doğru değildir.
Termometreleri kullanmadan önce, termometrenin cam tüpünün kırık veya çatlak olmadığından emin olmak gerekir. Termometreyi ölçmek istediğiniz maddeye temas ettirdikten sonra, termometrenin sabit bir şekilde durmasını sağlamak gerekir. Termometrenin gösterdiği sıcaklığı okumak için, termometrenin ölçeği doğru bir şekilde okumak gerekir.
Termometreler Nerede Kullanılır?
Termometreler, günlük hayatımızda ve endüstride pek çok alanda kullanılır.
- Günlük hayatta: Vücut sıcaklığını ölçmek, hava sıcaklığını ölçmek, yemeklerin pişirme derecesini ölçmek, fırın ve ütü gibi cihazların sıcaklığını kontrol etmek için kullanılır.
- Endüstride: Üretim süreçlerini kontrol etmek, malzemelerin sıcaklıklarını ölçmek, fırın ve soğutma sistemlerinin