Teşkilat-ı Esasiye Kanunu Nedir?
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu veya 1921 Anayasası, 20 Ocak 1921 tarihinde Birinci Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilen, 23 madde ve bir ayrık maddeden oluşan kısa ve “çerçeve anayasa” niteliğinde bir belgedir. Bu kanun, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk anayasası olarak kabul edilir.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, temel olarak cumhuriyet, milli egemenlik, laik devlet, hukuk devleti ve insan hakları gibi temel ilkelerin temellerini atmıştır. Bu kanun, Türkiye’nin modernleşme ve çağdaşlaşma sürecinin önemli bir kilometre taşıdır.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun Maddeleri
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun maddeleri şu şekildedir:
Madde 1: Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir. Yönetim şekli, halkın mukadderatını bizzat ve fiili olarak yönetmesi ilkesine dayanır.
Madde 2: Yürütme kuvveti ve yasama yetkisi, milletin tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisi’nde belirir ve toplanır.
Madde 3: Büyük Millet Meclisi, genel seçimlerle her yıl ekim ayının ilk on günü içinde toplanır.
Madde 4: Büyük Millet Meclisi’nin üyeleri, halk tarafından gizli oyla seçilir.
Madde 5: Büyük Millet Meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve karar alır.
Madde 6: Büyük Millet Meclisi, kendi üyelerinden bir başkan ve iki başkan vekili seçer.
Madde 7: Büyük Millet Meclisi, meclis başkanının başkanlığında toplanır.
Madde 8: Büyük Millet Meclisi, kendi iç düzenini kendisi belirler.
Madde 9: Büyük Millet Meclisi, yasama yetkisini kendi adına kullanır.
Madde 10: Büyük Millet Meclisi, yürütme yetkisini kendi adına kullanır.
Madde 11: Büyük Millet Meclisi, yargı yetkisini kendi adına kullanır.
Madde 12: Büyük Millet Meclisi, gerekli gördüğü takdirde, yasama yetkisini kısmen veya tamamen başka bir organa devredebilir.
Madde 13: Büyük Millet Meclisi, yürütme yetkisini, kendi içinden veya dışarıdan seçeceği bir başkana ve onun başkanlığında toplanacak Bakanlar Kurulu’na devreder.
Madde 14: Bakanlar Kurulu, Büyük Millet Meclisi’ne karşı sorumludur.
Madde 15: Hâkimler, bağımsız ve tarafsız olarak görev yaparlar.
Madde 16: Askerler, görevlerini yerine getirirken hukuka uymak zorundadırlar.
Madde 17: Türk milletinin milli birliği esastır.
Madde 18: Türk milletinin dini, İslam dinidir.
Madde 19: Türk milletinin dili, Türkçedir.
Madde 20: Türkiye Devleti, bir cumhuriyettir.
Madde 21: Türkiye Devleti, egemenliğini kayıtsız şartsız millete dayandırır.
Madde 22: Türkiye Devleti, laik bir devlettir.
Madde 23: Türkiye Devleti, hukuk devletidir.
Madde-i Münferide: Bu Kanun, 1337 (1921) senesi Kanunusani ayının yirminci günü (20 Ocak) tarihinde kabul edilmiştir.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun Önemi
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk anayasası olması bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu kanun, Türkiye’nin modernleşme ve çağdaşlaşma sürecinin önemli bir kilometre taşıdır.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, cumhuriyet, milli egemenlik, laik devlet, hukuk devleti ve insan hakları gibi temel ilkelerin temellerini atmıştır. Bu ilkeler, günümüz Türkiye Cumhuriyeti’nin temelini oluşturmaktadır.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun getirdiği temel ilkeler şu şekildedir:
- Cumhuriyet: Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, Türkiye’yi bir cumhuriyet olarak ilan etmiştir. Cumhuriyet, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu bir yönetim şeklidir.
- Milli egemenlik: Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, milli egemenlik ilkesini benimsemiştir. Milli egemenlik, egemenliğin