Vehhabîlik Nedir?
Vehhabîlik, İslam’a bağlı Sünni-Hanbelî mezhebinin bir altkolu olan ve 18. yüzyılda Muhammed bin Abdülvehhâb tarafından başlatılmış fikir akımıdır. Muhammed bin Abdülvahhab’ın kendi düşüncelerini Kur’an ve Hadislerde olmayan her şeyin reddi, esas İslam’a dönüş olarak tanımlar.
Tarihçe
Vehhabîliğin kökeni, 1740’lı yıllarda Muhammed bin Abdülvehhâb’ın Suudi Arabistan’da başlattığı dini ve siyasi harekete kadar uzanır. Abdülvehhâb, o dönemde yaygın olan İslami uygulamaların, Kur’an ve Sünnete aykırı olduğunu savunuyordu. Özellikle, türbe ziyareti, mezarlara mum yakmak, evliya ve şefaat gibi uygulamaları bid’at olarak görüyordu.
Abdülvehhâb’ın fikirleri, dönemin Suudi yöneticisi Muhammed bin Suud tarafından kabul edildi ve iki lider birlikte bir hareket başlattılar. Bu hareket, kısa sürede Suudi Arabistan’ın büyük bir bölümünü ele geçirdi.
-
yüzyılın sonlarında, Vehhabîlik Osmanlı İmparatorluğu ile karşı karşıya geldi. Vehhabîler, Osmanlı İmparatorluğu’nun İslam’ı bozduğunu ve onu geri getirmesi gerektiğini savunuyordu. Bu durum, iki güç arasında uzun süreli bir çatışmaya yol açtı.
-
yüzyılın başlarında, Vehhabîlik, Suudi Arabistan’ın resmi devlet ideolojisi haline geldi. Bu dönemde, Vehhabîlik’in etkisi Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya yayılmaya başladı.
İnançları
Vehhabîlik, İslam’ın en katı yorumlarından biridir. Vehhabilere göre, İslam’ın tek kaynağı Kur’an ve Sünnettir. Bu nedenle, Kur’an ve Sünnete aykırı olan hiçbir uygulamayı kabul etmezler.
Vehhabilerin en önemli inançlarını şu şekilde özetleyebiliriz:
- Tevhid: Allah’ın birliği, Vehhabiliğin temel ilkesidir. Vehhabiler, Allah’ın tek olduğuna ve O’nun dışında hiçbir ilah olmadığına inanırlar.
- Takva: Vehhabiler, takvayı İslam’ın en önemli ilkelerinden biri olarak görürler. Takva, Allah’tan korkmak ve O’nun emirlerine uymaktır.
- İbadet: Vehhabiler, ibadetin özünü, Allah’a karşı samimi bir şekilde dua etmek ve O’na ibadet etmektir. Bu nedenle, onlar süslü ve gösterişli ibadetlerden uzak dururlar.
- Bid’at: Vehhabiler, bid’atı İslam’ın en büyük tehlikelerinden biri olarak görürler. Bid’at, İslam’da sonradan ortaya çıkan ve İslami kaynaklara dayanmayan uygulamalardır. Vehhabiler, bid’atı kabul etmezler ve onu İslam’dan sapma olarak görürler.
Uygulamaları
Vehhabiler, İslam’ın temel ibadetlerini yerine getirirler. Ancak, bu ibadetlerini Kur’an ve Sünnete uygun bir şekilde yerine getirdiklerini savunurlar.
Vehhabilerin bazı uygulamaları şunlardır:
- Cuma namazı: Vehhabiler, cuma namazını cemaatle kılmayı zorunlu görürler.
- Namaz: Vehhabiler, namazın kılınışında sünnete uygun hareket edilmesine dikkat ederler. Örneğin, namazın kılınışında kullanılan besmeleyi ve tesbihatı, sünnete uygun bir şekilde söylerler.
- Oruç: Vehhabiler, orucu Kur’an ve Sünnete uygun bir şekilde tutarlar. Örneğin, oruçluyken su içmenin, ağızda gargara yapmanın ve diş fırçalamanın orucu bozmayacağını savunurlar.
- Hac: Vehhabiler, hacca gitmeyi her Müslümanın görevi olarak görürler. Ancak, haccın Kur’an ve Sünnete uygun bir şekilde yapılması gerektiğini savunurlar. Örneğin, Kabe’yi tavaf ederken etrafında dönme yönünün sağdan sola doğru olduğunu savunurlar.
Etkileri
Vehhabîlik, İslam dünyasında önemli bir etkiye sahiptir. Özellikle, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da Vehhabilik’in etkisi giderek artmaktadır.
Vehhabîliğin etkilerini şu şekilde özetleyebiliriz:
- İslam’ın yorumunda bir farklılaşmaya yol açmıştır. Vehhabilik, İslam’ın en katı yorumlarından biri