Vesayet Nedir?
Vesayet, Türk Medeni Kanunu’nun 406. maddesinde “Kişisel ve malvarlığı bakımından kısıtlanan kişinin, bu konularda temsil edilmesi ve korunması amacıyla, mahkeme tarafından atanan bir kişiye vesayet görevi verilir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Vesayet, belirli nedenlerle kendi haklarını ve menfaatlerini koruyamayan kişilerin, bu haklarının ve menfaatlerinin korunması amacıyla kurulan bir hukuki kurumdur. Vesayet, hem kişisel hem de malvarlığı haklarını kapsamaktadır.
Vesayet Türleri
Vesayet, kişisel ve malvarlığı vesayet olmak üzere iki ana başlıkta incelenebilir.
-
Kişisel vesayet: Kişisel vesayet, kısıtlı kişinin kişisel haklarının korunması amacıyla kurulan vesayet türüdür. Kişisel vesayet kapsamında, kısıtlı kişinin eğitim, sağlık, bakım, temsil gibi konulardaki hakları korunmaktadır.
-
Malvarlığı vesayet: Malvarlığı vesayet, kısıtlı kişinin malvarlığının korunması amacıyla kurulan vesayet türüdür. Malvarlığı vesayet kapsamında, kısıtlı kişinin malvarlığının yönetimi, korunması ve geliştirilmesi gibi konulara karar verilmektedir.
Vesayet Nedenleri
Vesayet, aşağıdaki nedenlerden dolayı kurulabilir:
-
Akıl hastalığı: Akıl hastalığı, vesayet kurumunun en yaygın nedenlerinden biridir. Akıl hastalığı olan kişiler, kendi haklarını ve menfaatlerini koruyacak şekilde akıl yürütme ve karar verme yeteneğine sahip değildirler. Bu nedenle, bu kişilerin kişisel ve malvarlığı haklarının korunması amacıyla vesayet kurulabilir.
-
Akıl zayıflığı: Akıl zayıflığı, akıl hastalığının hafif dereceli halidir. Akıl zayıflığı olan kişiler, akıl hastalığı olan kişilere göre daha az sınırlı bir şekilde kendi haklarını ve menfaatlerini koruyabilirler. Ancak, bu kişilerin kişisel ve malvarlığı haklarının korunması amacıyla vesayet kurulabilir.
-
Ruhsal bozukluk: Ruhsal bozukluk, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı ile aynı anlama gelmez. Ruhsal bozukluk olan kişiler, akıl yürütme ve karar verme yeteneğine sahip olabilirler. Ancak, ruhsal bozuklukları nedeniyle bazı durumlarda kendi haklarını ve menfaatlerini koruyamayabilirler. Bu nedenle, bu kişilerin kişisel ve malvarlığı haklarının korunması amacıyla vesayet kurulabilir.
-
Fiziki engellilik: Fiziksel engellilik, kişinin kendi haklarını ve menfaatlerini koruyabilmesini engelleyebilecek bir durumdur. Örneğin, görme engelli veya işitme engelli kişiler, kendi haklarını ve menfaatlerini korumak için başkalarının yardımına ihtiyaç duyabilirler. Bu nedenle, bu kişilerin kişisel ve malvarlığı haklarının korunması amacıyla vesayet kurulabilir.
-
Yaşlılık: Yaşlılık, kişinin kendi haklarını ve menfaatlerini koruyabilmesini engelleyebilecek bir durumdur. Örneğin, yaşlı kişiler, unutkanlık, dikkat dağınıklığı veya karar verme güçlüğü gibi sorunlar yaşayabilirler. Bu nedenle, bu kişilerin kişisel ve malvarlığı haklarının korunması amacıyla vesayet kurulabilir.
-
Savurganlık: Savurganlık, kişinin malvarlığını bilinçsizce ve savurgan bir şekilde harcamasıdır. Savurganlık yapan kişiler, kendi malvarlıklarını korumak için yeterli özeni göstermezler. Bu nedenle, bu kişilerin malvarlığı haklarının korunması amacıyla vesayet kurulabilir.
-
Bağımlılık: Bağımlılık, kişilerin alkol, uyuşturucu veya kumar gibi maddelere bağımlı olması durumudur. Bağımlı kişiler, bu maddelere olan bağımlılıkları nedeniyle kendi haklarını ve menfaatlerini koruyamayabilirler. Bu nedenle, bu kişilerin kişisel ve malvarlığı haklarının korunması amacıyla vesayet kurulabilir.
Vesayet Süreci
Vesayet kararı, sulh hukuk mahkemesi tarafından verilmektedir. Vesayet kararı verilebilmesi için, kısıtlı kişinin vesayet altına alınmasını gerektiren bir nedenin bulunması gerekmektedir. Bu neden, kısıtlı kişinin kendisini ve malvarlığını koruyamayacak durumda olduğunu gösterir.
Vesayet kararı verilebilmesi için, kısıtlı kişinin vesayet altına alınmasını isteyen kişinin, mahkemeye bir dilekçe ile başvurması gerekmektedir. Bu dilekçede, kısıtlı kişinin vesayet altına alınmasını gerektiren nedenler ve bu nedenlerin kanıtları belirtilmelidir.
Mahkeme, kısıtlı kişinin vesayet altına alınmasını gerektiren nedenlerin varlığını tespit ederse, vesayet kararı verir. Vesayet kararı ile birlikte, kısıtlı kişiye bir vasi atanır. Vasi, kısıtlı kişinin