Zona Nedir?
Zona, suçiçeği-zona virüsünün (VZV) neden olduğu ağrılı bir deri döküntüsüdür. VZV, çocukluk çağında suçiçeğine neden olan aynı virüstür. Suçiçeği geçirdikten sonra, virüs vücutta inaktif hale gelir, ancak yıllar sonra yeniden aktive olabilir ve zona hastalığına neden olabilir.
Zona, her yaşta ortaya çıkabilir, ancak 50 yaş üstü kişilerde daha sık görülür. Ayrıca, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde de zona hastalığı riski daha yüksektir.
Zona Neden Olur?
Zona, suçiçeği-zona virüsünün yeniden aktivasyonu sonucu oluşur. VZV, suçiçeği geçirdikten sonra vücutta inaktif hale gelir ve sinir hücrelerinde saklanır. Yıllar sonra, virüs yeniden aktive olabilir ve zona hastalığına neden olabilir.
Virüsün yeniden aktivasyonuna neden olan kesin faktörler bilinmemekle birlikte, şunların rol oynayabileceği düşünülmektedir:
- Yaşlanma
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
- Stres
- Travma
- Bazı ilaçlar
Zona Belirtileri
Zona, genellikle tek taraflı ağrı, yanma veya karıncalanma hissi ile başlar. Ağrı genellikle şiddetlidir ve birkaç gün sürebilir. Ağrının ardından, etkilenen bölgede kırmızı lekeler ve kabarcıklar oluşur. Kabarcıklar genellikle birkaç hafta içinde iyileşir, ancak ağrı birkaç ay sürebilir.
Zona, en sık göğüs ve sırtta görülür, ancak yüz, boyun, kollar ve bacaklarda da ortaya çıkabilir.
Zona Komplikasyonları
Zona, genellikle ciddi bir hastalık değildir, ancak bazı komplikasyonlara yol açabilir. Bunlar şunlardır:
- Postherpetik nevralji: Zona ağrısının iyileştikten sonra da devam etmesidir. Postherpetik nevralji, genellikle 50 yaş üstü kişilerde görülür ve birkaç ay veya yıl sürebilir.
- Göz enfeksiyonları: Zona, kornea enfeksiyonu (keratit) ve retina enfeksiyonu (retinit) gibi göz enfeksiyonlarına yol açabilir.
- Beyin enfeksiyonları: Zona, nadiren beyin enfeksiyonlarına (ensefalit ve menenjit) yol açabilir.
- Zatürree: Zona, zatürree gibi akciğer enfeksiyonlarına yol açabilir.
Zona Tanısı
Zona tanısı, genellikle fizik muayene ve hastanın tıbbi geçmişine dayanarak konulur. Bazı durumlarda, virüsün varlığını tespit etmek için kan testi veya deri biyopsisi yapılabilir.
Zona Tedavisi
Zona tedavisinde kullanılan ilaçlar şunlardır:
- Antiviral ilaçlar: Antiviral ilaçlar, virüsün çoğalmasını önleyerek zona belirtilerinin şiddetini azaltır ve iyileşme sürecini hızlandırır. Antiviral ilaçlar, zona döküntüsü ortaya çıktıktan sonraki 72 saat içinde kullanılmalıdır.
- Ağrı kesiciler: Ağrı kesiciler, zona ağrısını hafifletmek için kullanılır.
- Antidepresanlar: Antidepresanlar, postherpetik nevralji tedavisinde kullanılır.
Zona Aşısı
Zona aşısı, zona hastalığına karşı koruma sağlar. Zona aşısı, 50 yaş üstü kişilere ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilere önerilir. Zona aşısı, iki doz halinde uygulanır. İki doz arasında en az 2 ay olmalıdır.
Zona Önlenmesi
Zona hastalığını önlemenin en etkili yolu, zona aşısı olmaktır. Ayrıca, şunlar zona riskini azaltmaya yardımcı olabilir:
- Suçiçeği geçirmekten kaçınmak
- Bağışıklık sistemini güçlendirmek
- Stresten uzak durmak
- Travmalardan kaçınmak
- Bazı ilaçları kullanırken dikkatli olmak